De pers is hier minder vrij en onafhankelijk dan je zou hopen
Een bericht in het Belgische nieuws deed me deze week beseffen dat de vrije pers in onze contreien ook onder druk staat. Soms door ingrepen van de overheid, en soms door een soort van zelfcensuur.
Er ontstond deze week commotie omtrent een reportage op de Waalse TV-zender RTL. De ervaren en gerespecteerde verslaggever Christophe Deborsu ging voor een documentaire twee maanden lang naar Verviers, een van de armste steden van het land. Hij legde zoveel mogelijk contacten voor zijn thema hoe het kan dat een record aantal mensen in deze stad leven van een of meerdere uitkeringen, zonder uitzicht op werk.
Hij sprak de mensen aan op straat en in sommige gevallen ging hij met hen mee naar huis. Meerdere vrouwen waren erg openhartig voor de camera. Een vrouw met drie jonge kinderen vertelde dat ze nog nooit gewerkt had. Ze kreeg in totaal ruim € 2.700 netto per maand aan uitkeringen. „Men heeft mij gezegd dat als ik zou gaan werken, dat ik dan minder zou overhouden. Dat wil ik niet, dus ga ik niet werken.”
Een andere vrouw vertelde dat ze vroeger wel gewerkt had als verkoopster. Na een kleine operatie was ze een tijdje uit de running, maar toen bleek dat de voorzieningen zeer ruim waren. Ze zit inmiddels al 8 jaar thuis. Ze zou wel kunnen werken, zo vertelde ze voor de camera. „Maar ik heb een uitkering van € 1.400 en met het pensioen van mijn man erbij komen we op € 3.000. Bovendien vangen we nog honden op, dat verdienen we erbij. Nee, die geven we niet op aan de belasting. Ik denk dat ik niet meer ga werken. Ik zie mezelf niet zo vroeg opstaan.”
De verslaggever deed geen bewering over hoeveel mensen op deze manier leven, hij stelde enkel het fenomeen aan de kaak.
Er kwamen meteen veel reacties op de reportage. Enerzijds van mensen die zeiden: ‘Zie je nou wel, daarom komt Wallonië economisch ook niet vooruit, de instanties zijn veel te laks.’. Maar er kwam ook een tegenreactie, met name vanuit de hoek van de PS, de Parti Socialiste die tientallen jaren Wallonië geregeerd heeft en dat nu nog doet in Verviers en ook in de stad Luik. Zij beschuldigden de verslaggever meteen van stigmatisering en het bewust creëren van een scheef beeld. De boodschapper kreeg dus de schuld van deze wantoestand, niet de instanties die het laten gebeuren.
Het is nu zó erg geworden, dat de officiële Media Waakhond in Wallonië een onderzoek gaat instellen, of de reportage wel voldoet aan de normen van objectieve berichtgeving. Alsof we in Rusland of Turkije zitten. De kans is groot dat in dat orgaan aan de PS gelieerde afgevaardigden zitten, dan kun je uitkomst nu al opschrijven. Dan heb je het dus over pure politieke bemoeienis met de onafhankelijke journalistiek.
In Nederland constateer ik al jaren een vorm van zelfcensuur bij de media. Als er ook maar iets negatiefs gebeurt rondom uitkeringstrekkers, asielzoekers en andere ‘sociale minderheden’, dan wordt daar al heel snel met een grote boog omheen gelopen. Want, zo luidt altijd het argument, we moeten uitkijken voor stigmatisering.
Maar als er een journalistiek onderzoek wordt gedaan naar ondernemers die er malafide praktijken op na houden, dan wordt dat wel in alle openheid gemeld, en terecht. Over stigmatisering hoor je dan niemand.
De journalist heeft slechts één doel, om goed gecontroleerde feiten onder de aandacht te brengen, en niet om er een politieke agenda op na te houden en langs een morele meetlat te leggen.
Nederland telt bijna één miljoen mensen die in de WAO zitten en om een of andere reden te ziek zijn om te kunnen werken. In veel gevallen kunnen die mensen terecht terugvallen op een dergelijke regeling. Maar ik vrees dat er dossiers bij zijn die rammelen en niet echt serieus bekeken zijn. Ik ken persoonlijk mensen die terecht op dit soort regelingen kunnen terugvallen, daar zijn ze ook voor bedacht. Maar ik ken er ook die daar wel erg gemakkelijk mee omgaan. ‘Ik ben toch niet gek dat ik zou gaan werken, terwijl ik met uitkering en toeslagen veel meer over houdt’, zo hoor ik hen zeggen waar ik bij privé-gelegenheid waar ik zelf bij sta. Dat gebeurt hier dus ook, niet alleen in Wallonië en is dat voor niemand een verrassing. Maar de pers maakt daar geen werk van, alweer bang om niet te stigmatiseren. Een vorm van zelfcensuur.
