Boycot Russische cultuur verkeerd signaal

Bij alle terechte ontzetting over de gruwelijke agressie van Rusland in buurland Oekraïne zijn sommige reacties niettemin misplaatst. Hier en daar wordt opgeroepen om ook de Russische cultuur te boycotten. Zo heeft de Philharmonie Haarlem het festival ‘De 48 uur van Tsjaikovski en Stravinsky’ afgelast.

Ik begrijp dat het qua moment gevoelsmatig wat ongelukkig valt, maar beide beroemde Russische componisten zijn op geen enkele manier debet aan de invasie van het Russische leger, ze zijn al lang niet meer op deze aarde. Het is niet zo dat als een land geleid wordt door een dictator en een aantal vazallen, dat dan het hele volk niet meer deugt, laat staan de creatieve geesten uit de kunst en cultuur.

Jazeker, ik heb op vakantieoorden ook wel Russische lomperiken meegemaakt die luidruchtig en lallend de boel op stelten zetten. Dat wil niet zeggen dat het hele volk zo is. Hollanders kunnen er in de zomer aan de Spaanse costa’s ook wat van, maar dat wil niet zeggen dat alle Nederlanders banaal zijn in hun doen en laten.

Rusland kent een lange geschiedenis van indrukwekkende kunst en cultuur. Denk aan de componisten Tsjaikovski, Rachmaninov, Stravinsky en Sjostakovitsj. Op literair vlak is de lijst van grote namen zo mogelijk nog indrukwekkender met onder meer Dostojevski, Tsjechov, Pushkin en natuurlijk Tolstoi. Van de laatste heb ik zowel Anna Karanina als Oorlog en Vrede in de kast staan. Het laatste is een meesterwerk met een titel die – helaas – nog altijd actueel is. Een roman, in prachtige  taal geschreven ten  tijde van Napoleon en diens bloedige veldtochten, over de zin van het leven en over een grote, onvergetelijke liefde. Een van de gelezen boeken die mij het meest is bijgebleven.

Brute oorlog niet de schuld van Tolstoi en Stravinsky  

Al die fijngevoeligheid en intellectualiteit is aan president Poetin voorbij gegaan. Het is eerder een bekrompen maar sluw heerschap, alleen denkend in termen van macht van uit de periode voor de val van het IJzeren Gordijn. Maar dat maakt de rijkdom aan Russische cultuur door de eeuwen heen niet minder belangrijk. Het een heeft niets met het ander te maken.

Ook vandaag de dag zijn er zeker in de muziekwereld nog veel Russische talenten actief. Zo hadden we laatst nog een interview met sopraan Anna Emelyanova, afkomstig uit Moskou en tegenwoordig werkend vanuit Maastricht. Een en al finesse en voorkomendheid. Die zal echt niet op een oorlog zitten te wachten en zal blij zijn dat ze inmiddels in een democratisch land woont.

Dat de internationale muziekwereld nu afstand neemt van de beroemde dirigent Valeri Gergiev, dat begrijp ik dan wel weer. Die man die als groot musicus de hele wereld afreist, zou beter moeten weten, maar blijkbaar is hij zijn moreel kompas kwijt en klampt hij zich vast aan zijn vriendschap met de bloeddorstige baas in het Kremlin, waardoor hij in feite afscheid neemt van de vrije wereld.

Het Russische volk is niet uit op nog meer oorlog en bloedvergieten, het heeft al zoveel geleden. Maar we moeten niet vergeten dat deze mensen nooit een echte vrije wereld gekend hebben, niet weten wat democratie betekent en ook nauwelijks of geen kans maken om oppositie te voeren. Daar kunnen bandieten zoals Poetin dankbaar misbruik van maken. In dictaturen zie je altijd dat in de eerste plaats de media hard worden aangepakt. Want de waarheid mag niet aan het licht komen, alles moet gemanipuleerd worden in de door hen gewenste richting.

Voor journalisten was het al moeilijk werken in Rusland, dat is nu praktisch onmogelijk geworden. Want als je niet de leugens van het regime verspreidt, dan vlieg je de cel in. Zo goed mogelijke informatie is cruciaal in deze situatie maar Poetin wil niet dat zijn volk de waarheid te zien en te horen krijgt. Zijn voorgangers zoals Hitler volgden dezelfde koers. In eerste instantie helaas altijd met succes, zij het ten koste van heel veel mensenlevens. Uiteindelijk worden dit soort misdadigers door de waarheid achterhaald, maar dan is het voor velen te laat, naar ik vrees ook voor de Oekraïners.

Oorlog en vrede, een meesterwerk uit de 19e eeuw. Poetin heeft het vermoed ik niet gelezen. Waarschijnlijk is lezen – laat staan begrijpen – sowieso niet zijn sterkste kant.