Het overlijdensbericht van fotograaf Frans Welters heeft me wel geraakt. Mooie leeftijd, 86, dat niet. Maar toch. In mijn tijd bij de krant heb ik met veel fotografen gewerkt, maar Frans was memorabel. Hij had een stijl van fotograferen die ik het meest waardeerde. Hij was eigenlijk meer een kunstenaar dan een fotograaf. Kon in één beeld een heel verhaal pakken.
Het was vóór het digitale tijdperk, de fotografen moesten hun foto’s in de ‘donkere kamer’ op de krant afwerken. Dat duurde wel even. Digitale beeldbewerking bestond dus ook niet, maar sommige fotografen wapperden tijdens het chemisch ontwikkelproces in die donkere kamer met hun handen op bepaalde plekken boven de foto, om toch bepaalde accenten te leggen. Frans was daar een meester in.
Als zogeheten ‘feature-redacteur’ oftewel degene die werd vrijgemaakt voor de grotere verhalen in de zaterdagkrant, kon ik me bij een aantal onderwerpen geen betere fotograaf wensen, ook al was Frans als reisgenoot een zekere risicofactor.
Als ‘ouwe hippie’ met een uitgesproken links profiel – destijds geen uitzondering bij de regionale krant – had hij zo zijn principes. Zo ging hij met me mee op reportage naar Oostenrijk om te zien hoe ze in Tirol in vergelijking met het Limburgse heuvelland omgingen met toerisme. De directeur van het plaatselijke toeristenbureau vertelde zijn verhaal in een eenvoudig restaurantje. Het bier en nadien zelfs de obstler (de Oostenrijkse jenever) vloeide rijkelijk. Frans at en dronk alles op maar begon wel te klagen over het feit dat wij zó maar een etentje van een in zijn ogen commerciële organisatie accepteerden. Op een gegeven moment was Frans verdwenen naar zijn kamer, de obstler bleek te hard te zijn binnengekomen. De volgende dag begonnen we iets later dan voorzien aan ons werk.
Zo gingen we een avond naar Sittard om ‘Dass Ball der einzamen Herzen’ te bezoeken.
In 1988 gingen we samen naar de Sovjet-Unie waar destijds onder leiding van partijleider Gorbatsjov de perestrojka bezig was, de weg naar meer vrijheid en openheid in de communistische heilstaat. Dat ging nog moeizaam want herhaaldelijk werden we door KGB-mannetjes in de gaten gehouden. Frans wilde op luide toon zijn ongenoegen hierover kenbaar maken, ik moest hem in het belang van ons welzijn tot kalmte manen. In de nachttrein van Kiev (toen nog bij de Sovjet-Unie) naar Moskou deelden we een cabine met twee povere bedjes. Een onvriendelijke conductrice serveerde thee. Op de terugvlucht met Aeroflot vroeg de stewardess aan Frans of hij wijn wilde. “Ja, doe maar wit.” ‘Nee’, zei de stewardess streng, ‘vandaag is het rood’.
In zowat diezelfde periode bezochten we Roemenië, toen nog onder het juk van dictator Ceaucescu. We werden ontvangen in een chic hotel, althans dat moest het uitstralen. Maar ondanks de marmeren zuilen was het karige boel. Niet alleen op de menukaart. Zo viel herhaaldelijk het licht uit. Op straat was het ellende, de somberheid en het lijden straalden af van de gezichten van de gewone mensen. Frans kon dat prachtig in zijn zwart-wit-beelden vertalen. Hij besefte toen ook dat het kapitalisme niet alles is, maar het socialisme in de communistische uitvoering voor veel meer ellende zorgde.
Dichter bij huis pakten we vaak thema’s aan die zich zo’n beetje aan de rand van de samenleving afspeelden. Zo gingen we een avond naar Sittard om ‘Dass Ball der einzamen Herzen’ te bezoeken. Dat was toen nog een fenomeen. Hier kwamen doorgaans weduwen en weduwnaars die enigszins schuchter en buiten de schijnwerpers van de buurt hun geluk wilden beproeven of er nog een nieuwe liefde gevonden zou kunnen worden. Daten was toen lang niet gewoon, zeker niet voor deze groep. Er kwamen zelfs gescheiden mensen, die doorgaans argwanend bekeken werden alsof ze een crimineel verleden hadden.
Menige fotograaf zou daar de nodige rolletjes hebben volgeschoten. Frans niet. Die keek rustig rond, nam de tijd om de sfeer in zich op te nemen. En schoot dan de perfecte foto van een man en een vrouw die op zoek waren naar geluk. De melancholie, de hartstocht, het droop er van af, in alle subtiliteit, met behoud van respect. We hadden voor de hele pagina genoeg aan die ene foto.
Frans Welters, een vakman, een eigenwijze kunstenaar.
