Een bescheiden wereldster in levenden lijve
De vandaag op 94-jarige leeftijd in zijn slaap overleden Belgische jazzmuzikant Jean-Baptiste ‘Toots’ Thielemans verzorgde op zaterdag 23 maart 2013 een onvergetelijk liveoptreden in het Theater aan het Vrijthof in Maastricht in het kader van Jazz Maastricht. De wereldberoemde componist en mondharmonicaspeler maakte destijds al een broze indruk. Verslaggever Maarten van Laarhoven was erbij en genoot van de manier waarop de hoogbejaarde maestro contact maakte met zijn publiek. Een terugblik.
Het openingsconcert was al een halfuur aan de gang, toen de geluidsboxen begonnen te piepen en te kraken dat het een lieve lust was. Een man gekleed in een slobbertrui betrad vanuit de coulissen het podium om de juist op dreef zijnde wereldster in te fluisteren dat er een technisch probleem was en dat het concert daarom voor enkele minuten moest worden stilgelegd.
Elke benedenmaatse popmuzikant met kapsones zou er onmiddellijk de brui aan hebben gegeven. Maar de wereldvedette op het podium – luisterend naar de naam Jean-Baptiste – Toots – Thielemans – niet: hij knikte begrijpend en knipperde met zijn ogen. Op zijn wit besnorde gelaat verscheen een ondeugende glimlach. Alsof hij wilde zeggen: relax, er zijn ergere dingen in het leven.
Na enkele ogenblikken te hebben gewacht, maakte de legendarische muzikant abrupt een einde aan het geroezemoes dat naar aanleiding van de problemen met de geluidsinstallatie was ontstaan: ‘Hey, it’s my show! Midnight cowboy!
Een kleine duizend mensen waren die zaterdag in de vroege lente van het jaar 2013 in de grote zaal van het Theater aan het Vrijthof getuige van het openingsconcert van Jazz Maastricht, dat terecht trots was op de komst van de harmonica-legende. De bijna 91-jarige muzikale grootmeester – die samenwerkte met jazzlegendes als Louis Armstrong en Miles Davis – had zich spontaan opgeworpen als ambassadeur van het festival, dat dat weekend zijn elfde editie beleefde. Het zou een van zijn laatste optredens worden.
De belangstelling voor Toots en zijn opvolger in het programma – de Amerikaanse jazzrock-gitarist John Scofield (hij zat achter de schermen te genieten van zijn oudere collega) – was groot: bijna honderd mensen hadden zich op de wachtlijst laten plaatsen en stonden in de hal en op het bordes van het theater te wachten in de hoop één van de niet-afgehaalde kaarten te bemachtigen.
Het publiek dat het geluk had wél bij het uitverkochte concert aanwezig te kunnen zijn, genoot in alle opzichten. Van de aandoenlijke, broze oude man die aan de arm van zijn bassist het podium opkwam, de grapjes die hij zich veroorloofde – zoals de opmerking: ‘mijn fluitje werkt niet meer’ bij het ten gehore brengen zijn Bluesette, het nummer waarmee hij in 1962 wereldfaam verwierf – maar ook van de interactie met de muzikanten die hem begeleidden.
De manier waarop Toots – in 1922 geboren in de Brusselse volkswijk Marollen – tijdens het spelen bijna wegkroop in zijn harmonica (yeah!) en de spartelende en stuiptrekkende benen die daar kennelijk bij horen, waren een attractie op zich. ,,Toots gaat voor het hart: hij weet ons te raken zoals niemand dat kan”, had de organisatie van Jazz Maastricht de liefhebbers vooraf verzekerd en daarmee bleek niets te veel gezegd. De Belgische premier Charles Michel twitterde vanmorgen: ‘hulde aan een groot artiest en een warme persoonlijkheid’. Minister van justitie Koen Geens noemde de harmonica-virtuoos ‘de grootste jazzmuzikant van ons land ooit’.
Menigeen in de zaal moet zich die zaterdagavond in 2013 hebben gerealiseerd hoe speciaal het was om een dergelijke ster van wereldformaat op deze manier aan het werk te zien: één brok muziekgeschiedenis, maar dan in levenden lijve. Naar vandaag duidelijk is geworden, voor de allerlaatste keer.
