Maastricht stad van cultuur en internationale allure

André Rieu is de trotse inwoner van een historische en tegelijk hedendaagse stad, rijk aan cultuur. En Maastricht is trots op André Rieu, een voorbeeldige combinatie.

Maastricht kent een lange historie met vlak na de jaartelling van Christus al een Romeinse nederzetting Mosa Trajectum, destijds niet meer dan een oversteekplaats over de Maas, als onderdeel van de Via Belgica, de Romeinse weg van Boulogne-sur-Mer via Tongeren, Maastricht en Heerlen naar Keulen. De nederzetting telde wat eenvoudige houten onderkomens pal aan de Maas. Van de toenmalige Romeinse weg zijn nog resten te vinden in de museumkelder van Hotel Derlon.

In de eeuwen erna groeide de stad uit tot handelsstad, maar zeker ook als religieus toevluchtsoord, met veel monumentale kloosters, kapellen en kerken. Je kunt rustig spreken van een van de religieuze ‘hotspots’ van Europa. Vandaag de dag is dat nog goed te zien aan bijvoorbeeld de twee basilieken, de St. Servaas en de Onze Lieve Vrouwe.

De St. Servaas uit de twaalfde eeuw geldt als de oudste kerk van Nederland. Hier is onder meer de noodkist met relieken van de heilige bisschop St. Servaas te vinden als ook een borstbeeld van hem. Vanwege St. Servaas is Maastricht door de eeuwen heen ook voor miljoenen mensen een pelgrimsoord.

Ook de Onze Lieve Vrouwe-basiliek trekt vele bezoekers, die met name een kaars opsteken in de bijbehorende kapel.

Maar ook op andere locaties is het religieuze historische karakter goed terug te vinden, al hebben ze grotendeels een andere invulling gekregen. Zoals het voormalige Jezuïetenklooster waar nu de Bonbonnière is gevestigd, dat lange tijd het stadstheater was. Het Domicanenklooster is nu de bekende boekhandel Dominicanen geworden en het Kruisherenklooster ontvangt vandaag de dag veel gasten als exclusief hotel. Opvallend zijn ook de overgebleven stadswallen die teruggaan tot de tijd dat Maastricht als vestingstad zich moest verdedigen tegen vijanden van buiten. Dat hielp niet altijd want de stad is diverse keren veroverd geworden, onder meer door de Spanjaarden, de troepen van de Franse keizer Napoleon en de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.

Los van de religieuze gebouwen en vestingwerken telt de stad sowieso veel monumenten, die veelal in goede staat verkeren, onder meer doordat ze als onderdeel van de Universiteit Maastricht gerestaureerd zijn en toekomstbestendig zijn gemaakt.

Zoals bijvoorbeeld de Tapijnkazerne, waar eerst soldaten waren ondergebracht en nu studenten. Herbestemming van gebouwen is een belangrijk kenmerk van de ontwikkeling van Maastricht. Dat is bijvoorbeeld ook te zien bij de voormalige fabriek

Sphinx, waar het Eiffelgebouw uit 1930 is omgetoverd tot een locatie van cultuur, wonen en horeca. De voormalige elektriciteitscentrale ertegenover is nu in gebruik als filmhuis Lumière, dat recent werd uitgeroepen tot beste filmhuis van Europa, met ernaast de Muziekgieterij die tegenwoordig dienstdoet als poptempel.

Dat Maastricht het erfgoed goeddeels heeft weten te behouden, zorgt voor een bijzondere ambiance. Het is een gegeven dat steden met een historisch karakter veel bezoekers trekken.

De oudste wijk is het Jekerkwartier rondom het riviertje de Jeker met smalle straatjes en authentieke huizen. Er is in de loop der tijd veel tijd en geld gestoken in de restauratie van straten en gebouwen, zoals de Stokstraat. In het begin van de twintigste eeuw was dit een van de meest armoedige en verloederde straten van de stad, tegenwoordig is het de meest exclusieve winkelstraat. Aan de andere kant van de Maas heeft het stadsdeel Wyck zich ontpopt als een klein Parijs met veel lokale detailhandel, hippe cafés, hotels en restaurants.

Op gastronomisch vlak behoort Maastricht tot de top van Nederland met maar liefst zes Michelin-sterrenrestaurants en daarnaast een groot aanbod aan brasseries, eetcafés en terrassen. Niet voor niets dat in de Limburgse hoofdstad de Nederlandse selectie van de Michelin-gids gepresenteerd wordt.

De wijngaarden op de flanken van de stad richting Château Neercanne onderstrepen het gastronomische karakter van de stad.

De historische invloeden zijn ook goed te merken in de taal. Het lokale dialect is een mix van onder meer Duits en Frans. Ten tijde van Karel de Grote (rond 800) was er al invloed van het Rijnland Duits en eeuwen later volgde de Franse invloed. Tot een eind in de twintigste eeuw sprak vooral de gegoede burgerij Frans.

Maastricht is uiteraard bekend vanwege het grote internationale succes van André Rieu. Maar ook vanwege het Verdrag van Maastricht dat overeengekomen werd tijdens de Europese top in 1991 en dat een jaar later in het Gouvernement getekend werd. Hierin staat het besluit tot de invoering van een gezamenlijke Europese munt, de euro. In die lijn ligt ook de vestiging van een aantal Europese instituten.

Die internationale allure vinden we ook terug in het onderwijs met vooraan de Universiteit Maastricht, de meest internationale universiteit van Nederland met studenten uit heel de wereld, vooral Europa. Al lopend door de stad hoor je tal van talen, niet alleen tijdens de concerten van André Rieu als er sowieso veel bezoekers uit allerlei landen komen. Het United World College trekt ook studenten uit heel de wereld, hetgeen eveneens geldt voor de voorstaande artistieke opleidingen zoals het conservatorium, de toneelacademie, de Jan van Eyck-academie en de kunstsacademie.

Maastricht geld ook als tweede cultuurstad van Nederland. Dan denken we aan de kunstbeurs TEFAF, de belangrijkste kunstbeurs ter wereld, en het hoog aangeschreven Bonnefanten-museum. Ook het Natuurhistorisch Museum, het Centre Céramique, Marres en het Theater aan het Vrijthof zijn grote culturele trekpleisters.

Ook kwalitatieve evenementen dragen bij aan die culturele uitstraling, te beginnen met de wereldvermaarde kunstbeurs TEFAF en ook festivals zoals de Nederlandse Dansdagen, Musica Sacra en Fashionclash.

De stad telt tal van gezelschappen zoals Toneelgroep Maastricht, Opera Zuid, Philzuid en het Sally dansgezelschap. Met daarnaast nog ruim zeventig verenigingen, harmonieën, zangkoren en toneelverenigingen.

En, dat is zeker ook een bekende vorm van cultuuruiting in de stad, het jaarlijkse carnaval, met veel muziek en kleurrijk uitgedoste mensenmassa’s. Economisch gezien heeft de stad een metamorfose ondergaan. Maastricht was de eerste industriële stad van Nederland met onder meer grote aardewerkfabrieken. Vandaag loopt de stad voorop in innovatieve ontwikkelingen, onder meer in de medische sector met de Brightlands Healthcampus en het internationaal hoog aangeschreven academisch ziekenhuis MUMC+. En er wordt gewerkt aan een megaproject, namelijk de Einstein-telescoop, een project dat wordt uitgestreken over de landsgrenzen met België en Duitsland heen, en dat internationaal met grote belangstelling gevolgd wordt.

Het ‘achterland’ draagt bij aan de charme van Maastricht. Wie de drukte even wil ontwijken, is in korte tijd in het omliggende Heuvelland, ook wel het Toscane van Nederland genoemd, met wijngaarden, boomgaarden, pittoreske dorpen, heuvels en lokale producenten.

„Als je vroeger in een ver land in een taxi stapte en zei dat je uit Nederland kwam, was het antwoord van de chauffeur: ‘Oh yeah, Johan Kroef!’ Stap je tegenwoordig in Singapore, Mexico of Canada in een taxi en zegt dat je uit Maastricht komt, dan is het antwoord steevast: ‘Oh yeah, André Rieu!’.

Uzze André doet de ster van Maastricht over de hele wereld stralen. Daar kan geen enkele pr-campagne tegenop. Van Tokyo tot New York en van Berlijn tot Buenos Aires, vele miljoenen kennen de beelden van de Friedhof, de Fraithouf Square of de Place de Vrite. De economische waarde voor de stad is groot. Maar nog belangrijker is de eigenwaarde van de stad; die is niet in cijfers uit te drukken. En we mogen zeker niet de verbindende kracht van de muziek en van André Rieu zelf onderschatten. Zoals hij het zelf muzikaal uitdrukt, wanneer zijn Johan Strauss Orkest het beroemde Alle menschen werden Brüder laat klinken.”