Mathea Severeijns ‘Na IBA doorgaan met transitie’

In de zomer van 2020 begint het expojaar van IBA-PARKSTAD, de eerste Internationale Bau Ausstellung die buiten Duitsland plaatsvindt. Dat duurt tot de zomer van 2021. Het uit 50 projecten bestaande uitvoeringsprogramma van IBA Parkstad, bedoeld om de TRANSFORMATIE van de regio aan te jagen, komt langzaam maar zeker op stoom. Heel wat plannen die de afgelopen jaren zijn voorbereid, zijn of komen nu in de afrondende fase. Het transitieproces in Parkstad is dan zichtbaar en VOELBAAR, ook door de bewonersprojecten die in het expojaar getoond worden. Bij dat expojaar moet het niet blijven, zo vindt directeur Mathea Severeijns: “We moeten actief voortbouwen op de erfenis van de IBA-methode”.

Drie paden tegelijk bewandelen, dat is wat Mathea Severeijns, de nieuwe directeur van IBA Parkstad, momenteel doet. In de eerste plaats werkt ze aan de projecten die haar voorgangers en het IBA team samen met de projecteigenaren en vele partners in gang hebben gezet. Tegelijkertijd richt ze zich op het expojaar, dat plaatsvindt van de zomer van 2020 tot het najaar van 2021. De projecten die het IBA-label dragen worden dan getoond in samenwerking met de projecteigenaren, veelal gemeentes en coöperaties. Maar ze kijkt ook verder vooruit, naar de periode ná het expojaar. IBA Parkstad is dan formeel afgerond, maar er liggen aardig wat kansen om op de ingeslagen weg verder te bouwen. Severeijns heeft in het verleden functies bekleed die o.a. met gebiedsontwikkeling en de woningmarkt te maken hadden, zoals bij BURO 5 in Maastricht, een internationaal ontwerpbureau voor architectuur en stedenbouw. Ook werkte ze als Manager Strategie & Beleid bij de woningbouwcorporatie ZOwonen. Tot haar aantreden bij IBA Parkstad was ze gemeentesecretaris in Eijsden-Margraten. Ze heeft veel ervaring met de regio, ook op-gedaan als programmanager bij de Stadsregio Parkstad. Daar was ze mede-initiatiefneemster om een IBA naar Parkstad te halen.

 
In de Reus van Schimmert worden innovatie, educatie en beleving gecombineerd tot een voor bewoners aantrekkelijke attractie. 

Tijd
„In die tijd was er sprake van een economische crisis. Duidelijk was dat gangbare methodes niet werkten om onze regio te transformeren. Ik had de IBA-methode in Duitsland gezien en vond dat kansrijk voor Parkstad. Na een intensief lobbytraject is het de Stadsregio gelukt om vanaf 2013 een IBA in Parkstad uit te voeren. Vanaf die tijd was ik er zelf al niet meer actief bij betrokken, maar ik heb het wel al die tijd intensief gevolgd. Jo Coenen heeft een stevig fundament gelegd door met veel ambitie en visie het gebied integraal te beschouwen en ver-bindingen in de stedelijke en landschappelijke structuur te leggen. Daar heeft IBA de afgelopen jaren op voortgebouwd. Het omzetten van de projecten waarbij de IBA-kwaliteit wordt ingebracht, vergt tijd. Als directeur kan ik nu intensief volgen hoe de projecten verlopen. Dat gaat niet altijd zo vlug als we samen met de projecteigenaren zouden willen, want Nederland is nu eenmaal een land van procedures. Dat kost tijd. Een aantal projecten is al afgerond, andere zijn in realisatie of gaan tijdens de IBA periode nog in realisatie. IBA Parkstad heeft een duidelijke rol. Wij voeren zelf niet uit, wij initiëren, ondersteunen en jagen aan. We voegen kwaliteit toe aan de projecten. De uiteindelijke besluitvorming en realisatie ligt bij de projecteigenaren in de verschillende gemeenten.Een logisch gevolg is dat niet alle 50 projecten uit het uitvoeringsprogramma van IBA Parkstad tijdens het expojaar klaar zijn. Veel is zichtbaar en ook is duidelijk wat gerealiseerd gaat worden. Ook dat wordt zichtbaar gemaakt in het expojaar. Daar bestaan aansprekende virtuele technieken voor. Belangrijk is dat bij die projecten de gemeentelijke besluitvorming tijdig plaatsvindt. Dan weten we zeker dat de projecten onomkeerbaar zijn. Als we in het expojaar een groot deel van de projecten kunnen tonen, dan is dat een prima resultaat. Niet alles zal slagen, dat is ook niet realistisch om te verwachten”.

Fietsbrug N274 ‘Poort van Parkstad Beedaelen’ met kunstwerk van Marijke de Goey is gereed.

Betrokkenheid
Severeijns ziet een regio waar samengewerkt wordt aan een gezamenlijke toekomst. Gemeentes, coöperaties, het bedrijfsleven en ook de bewoners. “Velen doen actief mee om Parkstad ‘toekomstproof’ te maken. Dat begon al bij de open oproep in 2014 om met projectideeën te komen. Er kwamen zo’n driehonderd reacties met zeer diverse plannen. Dat is nogal wat. Het feit dat zoveel mensen in de regio ermee bezig zijn geweest, zegt mij iets over de betrokkenheid bij de regio Parkstad”.Zij ziet in de regio veel beweging. „De transitie is nu echt ingezet. De mijnsluiting ligt achter ons, die zien we nog in de achteruitkijkspiegel. Sindsdien is de regio sterk veranderd en inmiddels een aantrekkelijk gebied om te wonen, werken en verblijven. Het is een groene regio, sterk in cultuur, toerisme en recreatie. Ik zie dat er meer verbinding tussen de verschillende stedelijke en landelijke gebieden in de Euregio is ontstaan. Daar moeten we als regio op verder bouwen, ook na de IBA periode.

Leisure Ring: bijzondere Leisure-locaties aan de Buitenring Parkstad Limburg worden benadrukt door ‘verhalende schermen’. 

Samenwerking en verbinding
De IBA-directeur ziet ook een sterke betrokkenheid van de overheid (gemeenten, provincie, landelijke overheid). “Samen kijken we naar de regio Parkstad en samen nemen we de beslissingen die voor de regio van belang zijn, met een pragmatische insteek als uitgangspunt. Samenwerking en verbinding zijn de twee woorden die centraal staan, ook voor de periode na de IBA. In Duitsland, waar IBA sterk centraal wordt aangestuurd, werkt dat heel anders. “Daar wordt van bovenaf bepaald wat waar in een regio gebeurt. En niet van onderop, zoals we dat bij IBA doen. Onlangs ontmoetten alle lopende en kandidaat IBA’s elkaar in Thüringen. Dan ervaar je heel duidelijk de overeenkomsten en verschillen. Onze aanpak is voor een Duitse IBA onconventioneel, maar oogst in Duitsland juist daarom veel interesse. En we mogen best wat meer trots zijn op de IBA-status. In Thüringen presenteerden zich Hamburg en München, die in de race zijn om IBA te mogen worden”. Ook in het expojaar staat samenwerking en verbinding centraal. IBA zal intensief samenwerken met de culturele sector in Parkstad. In het expojaar wordt inhoudelijk verbinding gezocht met bestaande sterke merken als WMC Kerkrade, Cultura Nova, Pinkpop en de Parade. IBA thema’s en projecten worden daaraan gekoppeld. „We beginnen het expojaar met een driedaags wetenschappelijk congres en sluiten het af met een regiocongres waar de bewoners centraal staan. De bewonersprojecten zullen in het expojaar naast de reguliere IBA projecten getoond worden, want veel projecten hebben ook op buurt- en wijkniveau impact. Daar is persoonlijke betrokkenheid tastbaar”.

De Droomgaard: bewoners Treebeek en startup Brightlands slaan handen ineen.

Geduld
Severeijns realiseert zich dat niet iedereen even geduldig is en liever nu al wat meer resultaat zou willen zien. „Dat is begrijpelijk. Een plan op de tekentafel is voor de buitenwereld minder zichtbaar dan een hijskraan, zo eenvoudig is dat. We communiceren intensief over onze projecten en de transformatie van de regio. Richting en tijdens het expojaar zal die communicatie alleen nog maar toenemen. Binnen de regio maar ook gericht op bezoekers van buiten Parkstad”.

Bewonersinitiatieven
Naast de 50 IBA projecten zijn er inmiddels tientallen initiatieven voortgekomen uit het bewonersfonds ‘Bewoners maken Parkstad’ van IBA Parkstad. Deze worden uitgevoerd op buurtniveau. „Een mooi voorbeeld is het project De Droomgaard in Treebeek. Daar zijn de bewoners van een coöperatiecomplex en een startup van Brightlands Smart Services Campus door IBA met elkaar in contact gebracht. De bewoners hebben een moestuin aangelegd om kinderen te leren hoe groente geteeld wordt en om de cohesie in de buurt te versterken. Men had echter geen stroomvoorziening, terwijl die wel noodzakelijk is. De startup van Brightlands zocht juist een testlocatie voor zonnepanelen om innovatieve software te testen. Oud en nieuw, jong en oud werken zo samen aan de versterking van de buurt. Ook dat is IBA!”

 
Uithijsmoment SUPERLOCAL, woningdelen uit een leegstaand flatcomplex worden hergebruikt.

SUPERLOCAL is een bijzondere gebiedsontwikkeling, omdat materialen en kwaliteiten worden hergebruikt voor de bouw van nieuwe woningen. Dat is nieuw in Nederland. Om te experimenteren met nieuwe technieken hebben we aansluiting gezocht bij partners. SUPERLOCAL is een sleutelproject van IBA Parkstad. Het project sluit aan bij het IBA thema ‘Recycle Stad’ en biedt initiatiefnemers HEEMwonen en gemeente Kerkrade de kans om een nog hogere ambitie aan het project toe te kennen. De ambitie van de circulaire gebiedsontwikkeling SUPERLOCAL is om de materialen van twee leegstaande hoogbouwflats te hergebruiken voor de bouw van circa 130 nieuwe woningen en de inrichting van het openbare gebied.

Regiodeal
De IBA heeft de transformatie van Parkstad op een nieuwe manier aangezwengeld. Evalueren van de IBA aanpak is belangrijk. Volgens Mathea Severeijns zullen de sterke onderdelen en leermomenten van de IBA aanpak meegenomen worden richting de toekomst. “Deze regio kan samenwerken, dat is duidelijk. De Rijksoverheid erkent dat ook en heeft tot 2023 in het kader van de ‘Regiodeal Parkstad Limburg’ 40 miljoen euro toegekend om de transformatie van de regio voort te zetten. De economie staat centraal, maar daar komen ook thema’s als onderwijs, gezondheid, voeding en klimaat bij. Parkstad zou zich ook rond deze thema’s kunnen ontwikkelen tot een heel interessante proeftuin. Dan verwijs ik graag naar het onlangs verschenen rapport van Prof. Luc Soete, die pleit voor een optimale balans tussen de stedelijke gebieden en de landelijke gebieden. Kwaliteit van leven is het uitgangspunt. Met ‘samenwerken aan de kwaliteit van leven’ zouden wij ons wel eens heel goed kunnen gaan profileren, niet alleen regionaal, maar ook landelijk en internationaal. Daarom, en daar ben ik echt van overtuigd, zijn we na het expojaar van IBA nog lang niet klaar met de regio. Parkstad is een regio met toekomst, waar we over samenwerken niet alleen praten, maar het ook doen. Daar mogen we best wat meer trots op zijn!”.

Fotografie: Joris Vroemen, Matt Snijders en Pascal Moors

_________________________
Chapeau Nieuwsbrief
Wil jij wekelijks het laatste nieuws ontvangen over het goede leven in Limburg NL/BE? Schrijf je dan in voor onze mooie nieuwsbrief -> inschrijven <