Home > Kunst en Cultuur > Manons Kunst & Cultuur > Adem in, adem uit: lucht als beeldende kunst in Bergen

Adem in, adem uit: lucht als beeldende kunst in Bergen

Soms lopen vakanties anders dan gepland. Corona en een – nog niet zindelijke – pup houden mij deze zomer thuis. Dit jaar geen zeiltocht over de Middellandse Zee en geen museumstop in Parijs op de terugweg. Maar zonder frisse zeelucht en een buitenlands cultuurshotje laad ik mezelf deze zomer niet op. Dus vertrekt de vakantiekaravaan voor een weekje naar Bergen. In dit bruisende dorp aan zee liggen mijn roots.

Toen ik bijna 25 jaar geleden naar Maastricht verhuisde, vroeg ik mij af hoe je in deze omgeving warme zomerdagen overleeft. Geen zee, geen strand en geen wind. Hoe vind je hier verkoeling? Waar vul je je longen met frisse lucht? Ik ben gaan fietsen, wandelen en zeilen op de Maas, maar mijn verlangen naar de zee en de weidse wolkenlucht erboven zal nooit verdwijnen.

Behalve de zee heeft Bergen een te gek museum. Na mijn studie in Groningen vond ik hier mijn eerste baan. Toonde Museum Kranenburgh in die tijd alleen werk van de Bergense School, inmiddels is het museum uitgegroeid tot een kunstinstelling met een internationaal tentoonstellingsprogramma. Gastcurator Colin Huizinga stelde er de tentoonstelling ‘Lucht’ samen. Met deze grote thematentoonstelling vraagt hij aandacht voor de minst grijpbare, meest essentiële voorwaarde voor leven: lucht. Hoe kun je iets wat zo vanzelfsprekend is, tonen als beeldende kunst? Hoe maak je lucht zichtbaar? En hoe kun je mensen aanzetten tot denken over iets wat in feite onzichtbaar is? Installaties, objecten en instructies maken het onzichtbare zichtbaar, tastbaar en ervaarbaar.

Neem de stapel betonblokken van David Rickard. Je zou bijna denken dat de lucht waarin wij zo vrij bewegen, gewichtsloos is. Dat is schijn. Lucht oefent door zwaartekracht druk uit op alles. Het gewicht van lucht kun je meten. De betonblokken hebben hetzelfde gewicht als de lucht in de museumzaal. Dan kijk je opeens toch anders om je heen.

Ook de performance Breathing in Breathing out (video) van Marina Abramovíc & Ulay laat je lucht ervaren. Of beter gezegd, het gebrek eraan. Voor deze performance maakten de kunstenaars hun neusgaten met sigarettenfilters dicht, waarna ze in een ogenschijnlijke lange intieme zoen elkaars adem in- en uitademen. Dat hielden ze vol totdat alle zuurstof uit de ingeademde lucht door hun lichamen was opgenomen en er niets anders over was dan koolstofdioxide. Einde performance.

In de snoepautomaten van Yoko Ono vind je geen zoetigheid, maar iets wat je eigenlijk niet kunt verkopen omdat het van iedereen is: lucht, verpakt in plastic capsules. De politiek geëngageerde kunstenaar vestigt hiermee de aandacht op de onmisbaarheid van schone lucht in onze vervuilde wereld.

Nog even sta ik stil bij de neon Breathe in, Breed out van Chaim van Luit (die momenteel trouwens een prachtige solotentoonstelling heeft in buitenplaats Kasteel Wijlre in Limburg). Nee, geen breathe out dit keer. Breed betekent ‘broeden’ of ‘ras’. Van Luit ziet de mensheid niet als middelpunt van de aarde. Net als alle andere soorten zullen we uiteindelijk uitsterven. Wellicht zijn er inmiddels zoveel levensvormen uitgestorven als het aantal malen dat we ademhalen in ons leven.

Vol frisse ideeën en energie sta ik na uurtje weer buiten en sla ik rechtsaf richting zee.

Even met de voetjes in het zand, blik op de weidse wolkenlucht boven de golven, pup op schoot, adem in, adem uit. Mijn longen zijn gevuld, ik kan er voorlopig weer tegenaan.

Lucht is t/m 29 november te zien in Museum Kranenburgh in Bergen.

show auteur

Auteur: Manon A. Berns

Levenslang kunst en cultuur liefhebber

Manon A. Berns

chapeau TV

Iedere week het beste
van Chapeau?

Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!

Vraag je
lidmaatschap aan

Toetreden tot de Chapeau Community kan al vanaf €24,50 per jaar. Daarnaast kunt u kiezen tussen een welkomstkorting of een welkomstgeschenk.

Iedere week het beste
van Chapeau?

Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!
Of word lid van onze community.