Vijfde roman Govert Derix boodschap aan de wereld
Acht jaar lang bracht de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900) de zomer door in Sils Maria, een schilderachtig dorpje in de Zwitserse Alpen. Tijdens de vele wandelingen die hij maakte door de schitterende natuur, deed hij ideeën op die de basis zouden vormen voor Aldus sprak Zarathoestra, een boek dat over het algemeen beschouwd wordt als zijn belangrijkste werk. Velen kennen het vanwege de vaststelling ‘God is dood’, een uitdrukking die ook tegenwoordig nog veel gebruikt wordt. Nietzsche zelf bleef er weinig bescheiden onder: hij beschouwde Aldus sprak Zarathoestra als het grootste geschenk dat ooit aan de mensheid was gegeven.
Geniale inzichten
De manier waarop Nietzsche in het stille Alpendorpje nabij Sankt Moritz tot zijn geniale inzichten kwam, verwoordde hij in 1887 in een gedicht, getiteld Sils Maria: ‘En opeens, vriendin! werd één tot twee. En Zarathoestra kwam en nam mij mee…’
De Maastrichtse schrijver/filosoof Govert Derix (1962) had een soortgelijke ervaring toen hij twee jaar geleden zelf in Sils Maria was en een bezoek bracht aan de ‘Steen van Nietzsche’, een eerbetoon van de dorpelingen aan de grote wijsgeer.
Meisje in rood jasje
De manier waarop de verbeelding met Derix in Sils Maria op de loop ging, vormt het uitgangspunt van zijn onlangs verschenen vijfde roman Mensheid is een brief aan jou. Toen de Maastrichtenaar na de confrontatie met de steen terug wilde lopen naar zijn hotel, doemde in zijn gedachten plotseling een meisje in een rood jasje op, zo onthulde de schrijver onlangs tegenover De Limburger. ,,Bij de steen lag het lijk van een man, wiens leeftijd niet viel vast te stellen. Ik dacht: Wauw, dit is het begin van een heel spannend boek.”
Razend actueel
Een spannend boek is Mensheid is een brief aan jou zeker geworden, al was het maar omdat de lezer vanaf de allereerste pagina wordt meegevoerd. Niet, zoals in het geval van Nietzsche, door Zarathoestra (al komt het werk van de Duitse filosoof ruimschoots aan bod, want zijn ideeën zijn nog altijd razend actueel), maar door het meisje met het rode jasje, dat in het boek inderdaad een belangrijke rol gekregen heeft: Helena (of beter gezegd ‘de schone Helena, zoals haar vader vaak zegt’), is het negenjarig dochtertje van een Parijse hoogleraar, dat ondanks haar jeugdige leeftijd veel slimmer is dan hij.
Herkansing
Wanneer Helena op een goede avond op raadselachtige wijze verdwijnt uit haar hotelkamer in Maria Sils, wordt een zoektocht in gang gezet. Deze vormt het begin van een reeks bizarre, ogenschijnlijk los van elkaar staande gebeurtenissen, die uiteindelijk zullen leiden tot een herkansing voor de mensheid, die in de loop der geschiedenis van de wereld een potje heeft gemaakt.
Zoals wel vaker in het werk van Govert Derix worden ook in Mensheid is een brief aan jou een aantal verhaallijnen op een bijzondere manier aan elkaar geregen. Net als in zijn vorige boek De Sjamaan van Sevilla (2015) komt Derix’ liefde voor de schoonheid van de ongerepte natuur in de regenwouden van Brazilië (het tweede thuisland van de schrijver) uitgebreid aan bod. Dit in combinatie met een gezonde hoeveelheid romantiek, die op haar beurt weer het gevolg is van een onverwachte (maar niet toevallige – want ‘toeval’ bestaat niet, aldus de schrijver) ontmoeting.
Nog veel meer dan het ‘spannende boek’ dat Derix ontegenzeggelijk geschreven heeft, is Mensheid is een brief aan jou een bijzonder boek geworden. Geen gemakkelijk boek, al was het maar vanwege de talrijke filosofische bespiegelingen die zijn terug te voeren op het werk van Nietzsche. Ook de manier waarop de diverse verhaallijnen met elkaar verweven zijn, dwingt je bij de les te blijven. Wat het wel is? Een sprookje dat tot nadenken stemt: over de toestand van de wereld, de bittere noodzaak om snel over te schakelen op duurzame energie, maar vooral ook over de dure plicht die de mensheid – politici, wetenschappers en economen voorop – heeft om zuinig te zijn op wat er is en er alsnog iets moois van te maken.
Derix gaat vrij ver in zijn bespiegelingen, die we terugzien in zijn antwoorden op een aantal concrete, doch minder voor de hand liggende vragen. Stel dat moeder aarde het woord tot ons zou richten. Wat zou ze dan zeggen? Tegenover wie zou ze zich openbaren? En op welke manier zou ze dat doen?
Bescheiden
Een ding staat vast: gevoel voor timing kun je Govert Derix niet ontzeggen. Betreft het zijn filosofische vooruitziende blik? Of zou hier toch een hogere macht de hand in hebben gehad? Toeval of niet, feit is dat de verschijning van het op het gedachtengoed van Nietzsche gebaseerde boek zo’n beetje samenviel met het definitieve besluit van de Amerikaanse president Donald Trump om zich terug te trekken uit het Klimaatakkoord van Parijs.
Alleen al in dit licht bezien is Mensheid is een brief aan jou een prachtig geschreven brief aan iedereen. Derix is als filosoof een stuk bescheidener dan zijn negentiende-eeuwse vakgenoot/geestverwant. Toch mag zijn vijfde roman gerust beschouwd worden als een klein cadeautje aan de mensheid. Een cadeautje dat het verdient om te worden gelezen. Juist in deze tijd.
Govert Derix | Mensheid is een brief aan jou
Uitgeverij TIC
176 bladzijden; Prijs € 17.50
ISBN 9789491561818
