Kunst en Cultuur

Het grote belang van de liedjes van Carboon

Auteur: Dyanne Sleijpen

Tweede kerstdag word ik wakker met het nieuws dat kerstnacht Jan Hendriks is overleden. Voor mij geen onbekende. Mijn opa nam ons mee naar musea en vertelde vaak over het mijnverleden. Daarnaast mocht ik tijdens het ‘Jaar van de Mijnen’ enkele liedjes van Carboon zingen in het Mijnmuseum in Heerlen. Maar ik vroeg me die morgen af of mijn leeftijdgenoten hebben gehoord van Carboon en of ze weten wie Jan Hendriks was?

Tweede kerstdag vieren wij elk jaar met vrienden. De ideale gelegenheid om achter de antwoorden op mijn vragen te komen. Zowel in Bemelen als in Epen was het antwoord schrijnend. Het meest gegeven antwoord luidde: ‘Carboon? Dat is toch carbon en dat betekent toch steenkool?’ Dat klopt helemaal. Maar helaas gaf niemand het antwoord waar ik op gehoopt had. Tijd voor uitleg en een muziekgeschiedenisles van juffrouw Sleijpen.

Carboon. De vergeten parel van de Nederlandse popmuziek, een band die in het dialect zong, bijna nooit optrad en desondanks liefst 50.000 lp’s verkocht. Jan Hendriks stond aan de wieg van Carboon. Hij was de tekstschrijver van 22 liedjes van deze bijzondere band. Samen met het Limburgs Mijnmuseum behoren de albums van de formatie tot de weinige tastbare dingen die na de sluiting van de laatste Limburgse kolenmijn bewaard gebleven zijn. Ze verwoordden de gevoelens van mijnwerkers die thuis kwamen te zitten. Ze verwoordden hun pijn, angst, geluk en zorgden tevens voor een terugblik in de tijd.

Deze moet je kennen:

Op 31 december 1974 werd de laatste vracht steenkool uit de Oranje-Nassau mijn in Heerlen gehaald. Daarna was ’t schluss. ‘Koempel Sjeng’ had zijn werk gedaan. Van de 7.500 ex-mijnwerkers, kwamen er velen, via een herscholingstraject in een nieuw beroep terecht. Anderen gingen met pensioen of kwamen in de sociale werkvoorziening terecht.  Voor Nederland was het mijnverleden afgesloten. Maar niet voor de mijnwerkers en hun familie’s. De mijnen zaten in hun hoofd, in hun hart, in hun herinnering en niet te vergeten in hun gezondheid. Ook nu nog!

Carboon, de band die bestond uit Ben Erkens (zanger en liedjesschrijver), Jan Hendriks, Jean Innemee (zanger van de Walkers en componist van onder meer ‘Vaan Eysde tot de Mookerhei’), Conny Peters (The Walkers) en Henk Steijvers (zanger van de Janse Bagge Bend). In 1976 verscheen hun eerste lp ‘Witste nog koempel’. Ze schreven voor deze lp maar liefst 22 maatschappijkritische liedjes over het werk in de Limburgse mijnen, het leven van de mijnwerkers en de sluiting van de mijnen. Betrokken, ontroerend, zelfs aangrijpend. Hoe beschrijf ik hun stijl het beste? Ik denk als een mengelmoes van rock, blues, folk en country. In ieder geval een gouden combinatie! Want binnen twee maanden werden er maar liefst 50.000 lp’s verkocht. Daarna volgde onder meer de lp ‘D’r Letste Koempel’ 1979 en ‘De bokkeriejers’ uit 1994.

The revival of Carboon
Na een pauze van 40 jaar was Carboon in 2015, het Jaar van de Mijnen, heel even terug. Dit was te danken aan Joep Pelt. Een Limburgse Amsterdammer en muziekmaker. Joep groeide op met de muziek van Carboon en haalde de bandleden van Carboon over om in het Jaar van de Mijnen hun liedjes in het theater voor een groter publiek uit te voeren. En het bleek een overweldigend succes. De kaarten waren binnen een mum van tijd uitverkocht.

Helaas is bandlid Jean Innemee acht jaar geleden overleden. Maar zijn plaats werd door zijn broer René op mooie wijze ingevuld. Voor de bezoekers, vaak oud-mijnwerkers en hun gezinnen werd het een reis terug in de tijd. Velen zongen mee en pinkten af en toe en traantje weg.

En wat gebeurt er nu met de muziek van Carboon? Eigenlijk nog maar heel weinig. Zonde? Absoluut! Het tastbare mijnverleden werd door de regering te snel begraven, het meeste zelfs zeer snel en met brute kracht afgebroken.

Daarom is het belangrijk dat de liedjes van Carboon behouden blijven als belangrijk Limburgs – maar ook Nederlands – muzikaal erfgoed.

Ben je nieuwsgierig en wil je meer te weten komen? Bekijk dan deze prachtige documentaire. Filmmaker Paul Versteegen laat zien hoe de Carboon-leden Ben Erkens, Jan Hendriks, Conny Peters en Henk Steijvers met Joep Pelt verschillende plekken in de mijnstreek bezoeken om te laten zien waarover de liedjes op ‘Witste nog, Koempel…’ gaan. Wat goed dat de mijnwerkersfamilie’s van toen, maar ook de klein- en misschien achterkleinkinderen via dit document van Paul Versteegen kunnen zien wat hun opa’s hebben beleefd in de mijnen. De muziek van Carboon leeft weer op in deze documentaire en zet het geheel op emotionele wijze kracht bij. Klik op deze link voor de documentaire:

https://l1.bbvms.com/p/video/c/2427697.html

Deel dit artikel:
Meer artikelen over:
Kunst en Cultuur

,

Jan Hendriks, Kerstmis

Gerelateerd nieuws