Soms even niet gelukkig is goed, gelukkig!
De afgelopen weken was ik meer dan normaal op bezoek bij mijn moeder. Dat komt omdat mijn zus een paar weken in Senegal verblijft, om daar bij de door haar opgerichte ambachtsschool jurken te ontwerpen en maken, die ze straks hier in Nederland fairtrade zal verkopen (u staat mij hopelijk deze goed bedoelde nuttige commerciële informatie terzijde toe).
Met mama praat ik dan veel, over uiteenlopende onderwerpen. Vaak begint ze eerst over het weer. De grauwe lucht en de kou maken haar somber. Ze mist haar dochter deze weken ook, en haar ziekte (Alzheimer) krijgt helaas ook meer vat op haar leven, en dat beseft ze heel goed.
In mijn immer dwingende neiging naar optimisme stel ik daar graag tegenover dat het vandaag toch echt niet geregend heeft. En dat het toch echt iets warmer is dan vorige week. “Kijk maar, de sneeuw is weg”. En Evelyne, haar dochter en mijn zus, komt toch volgende week alweer. En ondanks alzheimer gaat het toch best goed, zeker met de lieve hulp in dit fantastische verzorgingstehuis.
“Zo, dat heb ik toch maar even weerlegd”, denk ik dan. En probeer vervolgens met een grap de stemming te veranderen. In de zoektocht naar ons gezamenlijke geluksmoment.
Een tijdje terug ontving ik het boek “De kunst van het ongelukkig zijn”, van psychiater Dirk de Wachter. Waarin hij beschrijft hoezeer we in een tijd terecht zijn gekomen dat geluk het hoogste goed is, en dat we niet meer inzien dat al die gelukspieken waar we naar streven, de dalen nauwelijks nog kunnen vullen.
Alles moet maar goed, fijn, succesvol en gezellig zijn. ‘Gelukkig nieuwjaar, gelukkige verjaardag, veel geluk vandaag.’ We worden ermee doodgegooid. Terwijl in realiteit we stiekem allemaal weten en voelen dat dat geluk ongrijpbaar is, en dat de een er soms ook iets meer moeite voor moet doen dan de ander om dat te ervaren.
Maar wat De Wachter in zijn boek vooral vertelt aan de lezer, is dat het streven naar geluk als levensdoel een vergissing is. Het is namelijk heel erg normaal om soms even ongelukkig te zijn. En te accepteren dat je geraakt kunt worden door die sombere lucht, de fysieke afstand van je kind of het hebben van een trieste ziekte.
Dus in plaats van mama’s somberheids-argumenten te weerleggen, begin ik in te zien dat het juist goed is om daar even over verder te praten. En dat te begrijpen. Haar verdriet of zorgen geven dan betekenis, en dat maakt onze gesprekken diepgaander en daarmee zinvoller.
Daarna blijkt er ook ineens veel meer ruimte te zijn voor die grap of lach om iets onnozels. Omdat we ons bevrijd hebben van de drang naar dat geluksmoment. Zij voelt zich meer begrepen, ik snap haar beter. Dat lucht op. En die lucht is zoveel schoner en waardevoller dan ik ooit had kunnen bedenken.
De kunst van het ongelukkig zijn zorgt voor verlichting. En daar kan een geluksgevoel op volgen, zonder dat ik ernaar zocht.
