België als mislukte staat?
De toegankelijke premier Michel doet echt zijn best, maar het imago van België heeft de afgelopen weken flinke klappen opgelopen. De aanslagen in Parijs bleken in Brussel voorbereid en enkele daders wisten op de weg terug via België te ontkomen. En van de week kreeg België op de klimaattop, ook in Parijs, de prijs van ‘fossiel’, voor het land dat het minst presteert op het gebied van milieubewustzijn.
In Amerikaanse en Engelse media werd zelfs al gesproken van een ‘mislukte staat’. Nou, bepaald geen compliment.
Toch, ik hou van België, althans van een aantal kenmerken. Het zijn in het algemeen vriendelijke mensen, ze houden van het goede leven, ze schreeuwen niet als ze in het buitenland met vakantie zijn. Ze hebben ook niet de traditie van vinexwijken en andere sociale woningbouw, zodat je anders dan in Nederland in België doorgaans niet honderd exact dezelfde huizen naast elkaar ziet staan. Het is wat individueler allemaal, ook wat vrijer.
Daar staat tegenover dat het organisatorisch vaak niet in orde is. Deels komt dat door het politieke systeem, deels ook door de mentaliteit die enigszins Latijns is. Doordat er drie officiële landstalen zijn – Nederlands, Frans en Duits – zijn er naast de federale regering ook nog eens drie deelregeringen, een per taalgebied. Dat zorgt voor veel te veel ministeries en ambtenaren, die vooral bezig zijn met de inner circle en zeker niet met het algemene landsbelang. Dit weekeinde is er bijvoorbeeld na zes jaar onderhandelen dan toch een klimaatakkoord gekomen in België. Dat had er al lang moeten zijn. Dat komt omdat al die regeringen ook nog eens onderling gaan onderhandelen. En dan krijg je prompt weer de taaltegenstellingen. De krachtige Vlaamse partij NVA was bij die onderhandelingen niet bezig hoe ze Vlaanderen en het liefst heel België wat schoner kunnen krijgen. Nee, zij letten vooral erop dat de Vlamingen niet meer moesten investeren in het milieu dan de Walen. En aan de andere kant denkt de Parti Socialiste al niet anders.
België is ook het land waar politici vaak decennia lang op een bepaalde positie blijven zitten en het stokje dan doorgeven aan zoon of dochter. Wil je dan bijvoorbeeld een baan bij de overheid krijgen, dan moet je zien ‘bevriend’ te worden met die bestuurder. En op z’n minst op hem of haar stemmen.
De infrastructuur is ook al zo’n geval. Ik verbaas mij erover dat het onderhoud van het wegennet in België het slechtste is van heel Europa, zeker in Wallonië. Het ontbreekt aan enige planning. Als een brug hersteld moet worden, zoals die van de autoweg over de Maas en het Albert-kanaal bij Herstal, dan begint een bepaalde aannemer voor een paar maanden. Vervolgens ligt het werk dan een aantal maanden stil, totdat de volgende aannemer begint of totdat er weer nieuw budget is. En zo duren die projecten veel en veel langer dan in Nederland.
Als je in Wallonië constant werk wilt hebben, kun je het beste een zaak beginnen in autobanden en schokbrekers. Want het aantal gaten in de wegen is spectaculair en ligt op Afrikaans niveau. Maar de Walen scheuren er in de nieuwste Mercedes of BMW overheen, business as usual.
In de Brusselse wijk Molenbeek is het al decennia een kruidvat met een grote groep orthodoxe en radicale moslims. Maar de dienstdoende SP-burgemeester, die er 20 jaar heeft gezeten, keek de andere kant op, want de moslimgemeenschap stemde wel op hem, zolang hij alle subsidies voor ‘culturele verenigingen’ bleef geven. In Brussel wemelt het van de burgemeesters, die ieder voor zich voor een bepaalde wijk verantwoordelijk zijn. Dan heb je nog een aantal aparte politiedistricten. Van enige afstemming is geen sprake, evenmin als van een heldere organisatie.
Aan de andere kant, in Nederland is alles overgeorganiseerd. Elke futiliteit wordt besproken en bediscussieerd met een oerwoud van regels als gevolg. Dat werkt verstikkend.
Ik hang qua voorkeur een beetje tussen beide landen in. Dan komt het goed uit dat ik in een grensregio woon, als grensgeval kun je dan het beste van beide culturen tot je nemen. Ik koop een auto in Nederland, heldere afspraken, goede service. Maar ik let wel extra op de kwaliteit van de banden en schokbrekers, want ik wil nog naar die heerlijke Ardennen.
Jo Cortenraedt
