Nieuwe invulling voor Centre Céramique
In Maastricht worden de culturele instellingen de komende tijd flink opgeschud. Onder meer de bibliotheek en het Natuurhistorisch Museum krijgen een andere inrichting. De nieuwe directeur Stef Niekamp legt uit waarom.
,,Draai je maar eens om en geniet van het uitzicht”, zegt Stef Niekamp in de vergaderruimte op de vijfde etage van het Centre Céramique. Hij spreidt zijn beide armen, waardoor het lijkt alsof hij de majestueuze aanblik van de Maas met daarachter de uit het niets opdoemende Sint-Pietersberg vast probeert te pakken. Het uitgestrekte kalkmassief met daarop duidelijk herkenbaar de Apostelhoeve, Fort Sint Pieter en de ENCI-groeve, toont zich op een zonnige dag als vandaag op zijn mooist. ,,Kijk, dat bedoel ik nou”, zegt Niekamp. ,,Hier hebben we onze kantoren en vergaderruimtes. Waarom in hemelsnaam? Terwijl je aan dit schitterende uitzicht een geweldige museale invulling zou kunnen geven. We zouden gebouwen kunnen laten oplichten in het donker, of een bootje kunnen laten varen naar de overkant, zodat je het gebied betrekt bij de stad.
De 43-jarige Niekamp werd in 2015 aangesteld als directeur van Centre Céramique, Kumulus (centrum voor kunsteducatie) en het Natuur Historisch Museum Maastricht, met de opdracht de drie instellingen toekomstbestendig te maken, want alle drie hebben ze te kampen met problemen die passen bij de veranderingen in de maatschappij. Zo heeft Kumulus al jaren te maken met een drastisch teruglopend aantal leerlingen, leent de bibliotheek (ondergebracht in het door Jo Coenen ontworpen Centre Céramique) steeds minder boeken uit en ontkomt het Natuurhistorisch Museum er niet aan zijn collectie op een andere manier te beheren en inzichtelijk te maken. Hoewel de op handen zijnde reorganisatie voor veel mensen even slikken is, is het een prachtige uitdaging, vindt Niekamp, die zijn carrière in 1998 begon als productieleider bij Opera Zuid. Na zo’n beetje alle managementlagen bij de gemeente Vaals doorlopen te hebben, keerde hij in 2012 terug naar Maastricht, waar hij bij de gemeente aan de slag ging als manager Cultuur en Economie.
In zijn nieuwe functie heeft hij een innovatieopdracht meegekregen en geen bezuinigingsopdracht, benadrukt Niekamp, al ziet ook hij wel in dat de toekomstige ontwikkelingen ook personele gevolgen zullen hebben. ,,De organisatie moet op de schop. Dat kan gewoon niet anders. De samenleving verandert en de consument verandert automatisch mee. We moeten toe naar een ander aanbod, dat eigentijdser is en veel meer vraaggericht.” Als je alleen al kijkt naar de bibliotheek, zie je dat het aantal lezers de afgelopen jaren sterk is gedaald, terwijl de vraag naar digitale producten toeneemt. ,,Dat vraagt gewoon om ingrijpen. Mensen zullen bij ons in de toekomst nog steeds terechtkunnen voor het lenen van boeken, maar wel op een andere manier. De fysieke collectie wordt met 50 procent teruggebracht, waardoor we twee hele etages op een andere manier kunnen benutten.”
Als het aan Niekamp ligt wordt het een ontmoetingsplek, waar de collectie op een andere manier wordt uitgestald. De toekomstige inspanningen zullen veel meer gericht zijn op het verstrekken van achtergrondinformatie en het tonen van de erfgoedcollectie, zegt hij even later. ,,Het hart en de ziel van de stad liggen nu hier in de depots. We onderzoeken hoe we deze prachtcollecties, met onder meer Romeinse en middeleeuwse bodemvondsten en duizenden stukken Maastrichts aardewerk, toegankelijk kunnen maken voor Maastrichtenaren én voor mensen van buiten deze stad. Onze bezoekers moeten het verleden als het ware kunnen voelen, ruiken en proeven. Kijk alleen al naar dit plein: ook dat is geweldig. Het straalt een grootstedelijke energie uit die je elders in de stad niet vindt.” Wat de rol van het Natuurhistorisch Museum wordt – de collectie is sinds jaar en dag ondergebracht in een oud pittoresk gebouw in het centrum – is niet duidelijk, al staat ook hier vast dat het hier een stuk eigentijdser wordt en de bezoeker meer te doen zal krijgen. Zo is het vorig jaar van start gegane Sciencelab, waar live preparaties worden uitgevoerd, een groot succes. Tijdens de openingstijden van het museum duwen zowel kinderen als volwassenen hun neus tegen de ruit van het laboratorium, om er zo getuige van te kunnen zijn hoe de 67 miljoen jaar oude Mosasaurus Lars (hij werd in 2015 aangetroffen bij de ENCI) heel langzaam tevoorschijn komt uit de krijtlagen waarin hij miljoenen jaren verstopt gezeten heeft.
Vaststaat wel dat Centre Céramique minder zelf zal doen en meer de samenwerking met andere partijen opzoekt. ,,Niet alleen bij de gemeente worden goede ideeën ontwikkeld, maar ook in de samenleving”, aldus Niekamp. ,,Het kan best zo zijn dat we over enige tijd zeggen: we geven je drie maanden de sleutel van dit gebouw, doe er iets mee!” Na de dip als gevolg van het niet doorgaan van het project Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 is het tijd voor een nieuwe culturele lente, aldus Niekamp. ,,Ik vind dat we als Maastricht best een beetje brutaler mogen zijn.”
Foto’s Harry Heuts
Fotografie: Harry Heuts
