Twee hevig naar elkaar smachtende geliefden die elkaar met geen vinger aanraken. Zij hem niet vanwege een eed die ze gezworen heeft. En hij haar niet, om de simpele reden dat wanneer een dame eind achttiende eeuw ‘nee’ zei, je ook echt mocht aannemen dat ze ‘nee’ bedoelde. De opera Werther van Jules Massenet, die afgelopen vrijdag in een bewerking van Opera Zuid zijn première beleefde in het Theater aan het Vrijthof in Maastricht, is daarmee in zekere zin razend actueel. Want als het werk één ding indringend duidelijk maakt, dan is het wel dat ingewikkelde verhoudingen tussen mannen en vrouwen van alle tijden zijn.
Werther, bij Opera Zuid geregisseerd door Sybrand van der Werf, is een uit 1892 daterende Franse ‘vertaling’ van de beroemde Duitse briefroman Die Leiden des Jungen Werthers van Johann Wolfgang Goethe. Vrijwel iedereen – inclusief degenen die tijdens de lessen Duitse literatuur op school hebben zitten slapen – weet hoe het verhaal uit 1774, en daarmee deze opera, eindigt: in een onafwendbaar drama van de eerste orde.
Dit alles laat onverlet dat de interpretatie die regisseur Van der Werf en zijn team eraan hebben gegeven, de toeschouwer van de eerste tot de laatste seconde bij de les houdt. De Limburgse mezzosopraan Florieke Beelen maakt indruk in de rol van Charlotte (Werthers onbereikbare geliefde). Haar schittering en haar krachtige stem komen nog eens extra tot uitdrukking op het moment dat ze een paar stappen naar voren zet en de toneellampen haar gelaat uitlichten. Ook tegenspeler Eric Fennell (Werther) en Opera Zuid-ster Anna Emelianova (die in deze productie Charlottes jongere zus Sophie neerzet) zetten met hun stemmen en acteerkracht indrukwekkende personages neer.
Het verhaal is minder ingewikkeld dan dat van de meeste andere grote – en meer bekende – werken die Opera Zuid de afgelopen jaren op de planken bracht. Alleen al dit gegeven maakt dit stuk toegankelijk voor een breed publiek, zelfs al zijn de poëtische teksten (in het Frans gezongen met Nederlandse boventitels) overduidelijk niet meer van deze tijd.
Ook de vertelling zelf heeft aan actualiteit ingeboet, al zal iedereen die in zijn leven wel eens opgeslokt is geweest door liefdesverdriet er het een en ander in herkennen: de adorabele Charlotte, de oudste dochter van de baljuw, wijst de man voor wie ze heel veel voelt – in dit geval de romantische, maar zwaarmoedige Werther – af. Niet één keer, maar onophoudelijk. Ze voelt zich er ongelooflijk verdrietig door, maar ziet geen andere mogelijkheid, vanwege de belofte aan haar overleden moeder om met een andere man te trouwen. Werther legt zich niet neer bij het ‘nee’ van de weifelende Charlotte en blijft haar – tegen beter weten in – de prachtigste brieven schrijven, die haar – hoe kan het ook anders – in het diepst van haar ziel raken.
Het zich aankondigende drama wordt door regisseur Van der Werf zorgvuldig en weloverwogen in beeld gebracht, waarbij hij dankbaar gebruikmaakt van het sobere doch schitterende decor, naar een ontwerp van Eric Goossens. De inventieve manier waarop Van der Werf het steeds ondragelijker wordende lijden van Charlotte in beeld brengt levert hier en daar een spectaculaire scène op.
De philharmonie zuidnederland (in dit geval onder leiding van Pieter-Jelle de Boer) toont in deze productie eveneens haar kunnen. Alleen al de muziek van Massenet is een bezoek aan deze opera waard. Het optreden van de kinderen van de Limburgse koorschool Kokoz is op een positieve manier aandoenlijk.
Waar dit weekend op de kop af een jaar geleden het programmaboekje van Le Nozze di Figaro werd gedomineerd door vrolijke bonte kleuren (net als bij de Barbier van Sevilla een half jaar later), is bij deze productie gekozen voor stemmig grijs. Toegegeven: gezien de thematiek van Werther is het gebruik van felle kleuren ook niet echt aan de orde. Maar de opgepoetste huisstijl en de strakke uitvoering van de eerste productie onder verantwoordelijkheid van de nieuwe intendant Waut Koeken maken wel iets duidelijk: Opera Zuid is een nieuwe weg ingeslagen.
Werther (Jules Massenet) vertolkt door Opera Zuid. Gezien: 10 november 2017 (première). In Limburg nog te bewonderen op 21 november (Heerlen) en 10 december (Maastricht, matinee) en op di 14 november in het Parktheater Einhoven. Kijk voor de volledige speellijst en overige praktische informatie op www.operazuid.nl
