Wabi-sabi: de schoonheid van imperfectie
Wat is mooi? Is dat een nieuw en ongeschonden product, dat regelrecht uit de verpakking komt? Of zijn dat spullen die al heel lang bij ons of in de natuur zijn? Als het gaat om het uiterlijk van dingen, zijn we in onze westerse wereld al eeuwenlang geobsedeerd door perfectie, symmetrie en ideale proporties.
De Japanse esthetiek daarentegen is compleet anders dan die van ons. En de kern van dat verschil in esthetiek zit in een term waar wij in Nederland geen directe vertaling voor hebben, namelijk: wab-sabi.
De letterlijke betekenis van het begrip is net zo vergankelijk als het principe zelf. Wabi staat voor verdriet, verlatenheid en eenzaamheid, maar vanuit de poëzie is het woord uiteindelijk vervormd tot iets dat staat voor eenvoud, het ontbreken van materialisme en nederigheid. Wabi roept op tot rustieke eenvoud en rust van natuur of objecten, een zekere vanzelfsprekende elegantie.
Sabi staat voor ‘de bloei van de tijd’ – de schoonheid of sereniteit die komt met de jaren, wanneer slijtage of een zichtbare reparatie de nadruk leggen op het leven en de vergankelijkheid van een object. Sabi is het roesten, de authenticiteit, het bewijs dat niets voor altijd is en het gegeven dat schoonheid vluchtig is.
Wabi-sabi is in feite een andere zienswijze op perfectie. Een prachtige tak die je vindt in het bos, een stoeltje dat al jaren in de familie is. Ze zijn mooier en authentieker doordat ze zichtbaar de tand des tijds doorstaan hebben. Ze hebben emotionele waarde. Het zijn artikelen die glans krijgen, juist omdat ze ouder zijn en juist vanwege hun gebreken en kleine barstjes. Ze zijn gebroken, gerepareerd, intiem, onregelmatig. Vaak worden objecten gemaakt van aardse materialen, ze staan dicht bij de natuur.
Wabi-sabi objecten zijn rustiek en melancholisch en steken vaak af tegen onze westerse conventionele schoonheid. In mijn ontwerpen zoek ik altijd naar dit contrast. Contrast prikkelt en maakt iets interessant. De combinatie van een oude vaas op een strak nieuw dressoir. Of een antieke teakhouten kastje tegen een strakke witte muur. Ze contrasteren. maar versterken daardoor elkaars schoonheid.
Ikzelf hou niet van een interieur dat helemaal nieuw en afgewerkt is. Dat heeft weinig emotie. Door een aantal oude wabi-sabi objecten te combineren met nieuwe en afgewerkte elementen creëer je een veel interessanter interieur.
Tijd is niet te koop, daarom is tijd het meest waardevolle in ons leven. Een meubelstuk of stylingelement waaraan je ziet dat het oud is heeft daardoor veel meer waarde. Het heeft niet alleen de tand des tijds doorstaan, maar ook de hand naar de prullenbak weten af te wenden. Dat zegt al genoeg over de vormgeving van het stuk en ook dat maakt het alleen maar waardevoller.
