Muziek leeft bij Bureau Europa
In Bureau Europa is de komende maanden ‘Bevroren Muziek’ te zien … en te horen. Een (gedeeltelijk) interactieve tentoonstelling over de relatie tussen muziek en architectuur. Te zien zijn unieke maquettes en tekeningen van beroemde Nederlandse architecten. Te horen zijn werken van geluidskunstenaars en conservatoriumstudenten.
Kris Németh kreeg een rondleiding van de curator en bespeelde terloops kunstwerk Omniphonium 2022.
„Als centrum voor architectuur, stedenbouwkunde en vormgeving zoekt Bureau Europa steeds verbinding met Maastricht en de Baukultur, zegt directeur Floor van Spaendock. „In Maastricht leeft muziek echt, dus daar wilden we wat mee doen. En nu wil het toeval dat onze curator zelf ook musicus is”. Ze wijst naar Remco Beckers (31) die vertelt naast cultuurwetenschapper, in zijn vrije tijd, ook verwoed fagottist bij De Koninklijke Philharmonie Bocholtz te zijn. Kennis genoeg in huis dus bij de bedenkers van de tentoonstelling over de twee kunstvormen die veel met elkaar gemeen hebben. Beckers: „Ze werden door architect Willem Dudok niet voor niks ‘twee vruchten aan één boom’ genoemd. ‘Muziek is vloeibare architectuur en architectuur is bevroren muziek’, schreef Johann Wolfgang Von Goethe dan weer.” Diens uitspraak verklaart de titel van de tentoonstelling. Muziek en architectuur spreken dezelfde taal van ritme, contrast, verhouding, dynamiek en harmonie bedoelde de alleskunner uit de Romantiek maar te zeggen. De ene keer door een componist, de andere keer door een architect, maar zowel muziek als muziek zijn ‘ontworpen’.
„Bekijk de gevel van een gebouw maar als een compositie”, gaat Beckers verder. „Ramen vormen het ritme, de hoogte is de melodie, de bouwlagen en de diepten zijn de dynamiek, het materiaalgebruik de arrangementen.”
Er zit muziek in gebouwen doordat architecten zich vaak lieten inspireren door componisten. Dat inzicht laat je anders kijken naar verschillenden originele maquettes en ontwerptekeningen van bijvoorbeeld Theo Van Doesburg, Le Corbusier en Piet Blom. „We mogen door onze goede relatie met Het Nieuwe Instituut in Rotterdam (museum voor architectuur, design en digitale cultuur) bruiklenen uit de Rijkscollectie Architectuur laten zien. Heel uitzonderlijk,” vertelt Van Spaendonck.
Architecten verrichtten in de loop der tijden een zoektocht om de muziek het best tot haar recht te laten komen, laat de tentoonstelling zien. Elke muzieksoort heeft daarbij zijn eigen gebouw nodig is de gedachte. Maar is de akoestiek voor een klassiek orkest optimaal in een ‘schoenendoosontwerp’ zoals in het Concertgebouw in Amsterdam van Dolf van Gendt of juist in een ‘terrasvormig model’ als muziekzaal Vredenburg van Herman Herzberger? Van schotten bekleed met verhuizersdoeken is een ‘stiltehoekje’ gemaakt in de grote tentoonstellingsruimte van Bureau Europa. Er is een maquette te zien van het Belgische crematorium Hofheide. Interieurfoto’s tonen de sacrale sfeer van het uitvaartcentrum en ademen rust en stilte. De architect heeft hier een oplossing moeten vinden om lawaai buiten te houden. In het gebouw vindt immers gelijktijdig de emotionele verwerking van de nabestaanden en de machinale ‘verwerking’ van de overledene plaats. Bij dat laatste proces maken oven en vermaler oorverdovend geluid. De lawaaiige kanten van het crematorium zijn door een geluidskunstenaar verzameld en te beluisteren via hoofdtelefoons in de ruimte er tegenover.
„Geluid is alom aanwezig in ons leven, zelfs zonder dat we ons ervan bewust zijn, vertelt curator Remco Beckers tijdens zijn rondleiding. Boven het dak van Bureau Europa vliegen ondertussen vliegtuigen af en aan vanaf Maastricht Aachen Airport. Geluidskunstenaar Joep Hinssen meet hun bewegingen en zet die om in een geluidscollage.
De installatie Whispers van Jeroen Strijbos en Rob van Rijswijk laat het geluid van de stad horen als een compositie die klinkt vanuit reusachtige keramische trompetten; als je je oor bij de ‘beker’ houdt. Een deur verder is de werkplaats van een vioolbouwer ingericht.
In het souterain mag de bezoeker zichzelf musicus of componist wanen met de fraai vormgegeven Omniphonium 2022 van de Zweedse kunstenaar Leopold Inkapööl. Met je vinger wrijf of tik je over bronzen ringen. Sensoren zetten de trillingen om in de meest vreemde elektronische geluiden die weerkaatsen tegen de keldermuren van het oude Sphinx-gebouw. Zo word je zelf betrokken in het onderzoek naar de vormgeving van ruimte en geluid in ‘werkplaats Bureau Europa’. Precies waar Bevroren Muziek over gaat. Een tentoonstelling met een zeer diverse randprogrammering waar letterlijk muziek in zit. ‘Échte musici’, verbonden aan het Maastrichts Conservatorium maken, lopende de expositie een compositie. Ook zijn er lezingen en muziekavonden gepland.
Bureau Europa, Bevroren Muziek. Tot en met 28 mei – bureau-europa.nl
