Cittaslow en de menselijke maat in jachtige tijden

De burgemeesters van Vaals, Gulpen-Witten en Eijsden-Margraten hoeven niet verleid te worden tot het steken van de loftrompet over de gezamenlijke weg die men met Cittaslow heeft ingeslagen. Na Vaals (2011) en Eijsden-Margraten (2016) is met de recente toetreding van Gulpen-Wittem een unieke situatie ontstaan waarbij drie naast elkaar gelegen gemeenten samen onder de paraplu van Cittaslow werken aan een gezamenlijke beleefruimte.

Cittaslow geldt internationaal als een prestigieus keurmerk voor gemeenten tot 50.000 inwoners die vaart maken op gebied van leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuur-historie en behoud van identiteit. De landschappelijk aantrekkelijke verbinding tussen Aken en Maastricht is hiermee een feit. En dat op de fascinerende breuklijn van de Germaanse en Romaanse cultuurinvloed die zich vertaalt in een grenzeloos levensgevoel op de menselijke maat.

DUURZAME TOEKOMST
In 1999 is Cittaslow in Orvieto, Italië als een organisatie voor gelijkgestemde gemeenten opgericht. De al langer bestaande Slow Food vormt de inspiratiebron voor Cittaslow. Daar waar Slow Food zich exclusief richt op voedsel – en zich afzet tegen de snelle industriële productie − weet Cittaslow daar een grotere dimensie aan toe te voegen waarbij de kwaliteit van leven in de breedte het centrale thema vormt. Het geeft aan dat er een bewuste keuze gemaakt wordt voor kwaliteit en niet kwantiteit.

IDEAALTYPISCHE BEELD VAN ZUID-LIMBURG
De drie Cittaslow-gemeenten in het Heuvelland tellen samen 50.000 inwoners en een dertigtal kernen. Het lint tussen Eijsden en Vaals is ongeveer 25 kilometer lang en herbergt een keur aan landschapstypen. Nergens beter dan in die drie gemeenten laat zich de cultuurhistorische rijkdom en monumentale schoonheid van historie en natuur beter beleven. Het ideaaltypische beeld van Zuid-Limburg met zijn heuvels, vakwerkhuisjes, bossen en kapellen is ontsproten uit deze drie gemeenten. Er zijn onderlinge verschillen − neem de diverse dialecten en de gezonde sportieve rivaliteit. Maar er is veel meer wat hen bindt: een gezamenlijk geloof in een duurzame toekomst waarbij de cultuurhistorische roots evenzo belang-rijk zijn als het moderne vooruitgangsgeloof in een betere leefomgeving.

KWETSBARE SCHOONHEID
In Limburg mag burgemeester Reg van Loo van Vaals gelden als de pater familias van de Cittaslow, zo beklemtoont zijn ambtsgenoot Dieudonné Akkermans uit Eijsden-Margraten met zichtbaar plezier. „Reg is de initiatiefnemer geweest van een beweging die ons inspireerde om samen met Gulpen-Wit-tem op te trekken in een gedeelde visie op levenskwaliteit, duurzaamheid, bezinning en economische ontwikkeling.” De toetreding van Gulpen-Wittem tot de Cittaslow-filosofie is een erkenning voor de populariteit van small is beautiful. „Zeker beschouwen we dat in Gulpen-Wittem als een waardering van onze inspanningen de laatste jaren, maar vooral ook als een opdracht,” stelt collega Nicole Ramaekers van Gulpen-Wittem. „Een opdracht om die prachtige omgeving levensvatbaar en attractief te houden voor toekomstige gene-raties. Ons landschap is kwetsbaar.”„Maar die kwetsbaarheid vormt tevens onze grootste kracht,” vult Akkermans aan. „Het zorgt ervoor dat we beslissingen nemen die niet over één nacht ijs gaan. Het Cittaslow-predicaat geeft aan dat men ook internationaal inziet dat we in een bijzondere regio leven. Dat weten wij natuurlijk al heel lang, maar we zien ook dat we het authentieke van onze streek moeten beschermen. We doen dat op een moderne wijze en beslist niet oubollig. Want Cittaslow opereert volledig in de geest van de huidige tijd, waarin het niet draait om meer en sneller, maar om kwaliteit, zingeving, zuurstof, rust en de warmte van binnen. En dat doen we niet alleen, maar met elkaar. Samenredzaamheid  luidt het adagium.”

BESCHEIDEN MET GROOTSE AMBITIES
Nicole Ramaekers: „Gulpen-Wittem ligt tussen die twee andere Cittaslow-gemeenten in. We vormen als het ware de verbinding tussen twee grenzen. Ik denk dat we vaak nog te weinig stilstaan bij de schoonheid van ons landschap en bij ons bijzonder levensgevoel. We leven hier echt anders. Daar ben ik achter gekomen nadat ik Velhoven verruilde voor Gulpen-Wittem. Hier laat ik de hond niet uit, maar trek ik mijn wandelschoenen aan voor een wandeling. Het landschap heeft een retraiteachtige feeling. Je komt er tot jezelf en vindt er rust en bezinning. Dat is allerminst zweverig. Dat is in onze jachtige tijd een noodzakelijkheid. Dat we zo rijk bedeeld zijn met zo’n vijfsterrenlandschap geeft ons ook de verantwoordelijkheid om er verstandig mee om te gaan. Ik hecht er altijd veel waarde aan om te benadrukken dat we ons wat meer bewust mogen zijn van het feit dat ieder individu zijn of haar eigen bijdrage kan leveren aan een betere wereld. Dat kun je al doen door in de supermarkt te letten op de plaats van herkomst van bepaalde producten die ook in ons Heuvelland groeien en bloeien. Cittaslow, zo durf ik te stellen, is bescheiden qua omvang, maar groots in toekomstige ambities.”

VERDIEPING
„Die toekomst stemt mij optimistisch,” beweert Reg van Loo van Vaals. „Ik ontwaar in de wereld veel verzet van met name jongere mensen die zich niet langer tevreden stellen met het oude denken van bezit en méér. Nee, zij geloven in gebruiken en niet noodzakelijkerwijs in bezit. En wie gebruikmaakt van een gebied, gaat er prudent mee om. De bewustwording dat we niet langer op de oude voet door kunnen gaan wint aan populariteit. In die zin hebben wij als Cittaslow-gemeenten de wind stevig in de rug. Onze hele werkwijze is juist geënt op het zoeken naar een menselijke maat, waarbij eerlijkheid en duurzaamheid centraal staan en waarin we ons niet blind onderwerpen aan systeemdenken, maar aan kleinschaligheid die steeds een verbinding zoekt met haar directe omgeving. Ook de afstand in bestuurlijk opzicht tussen burger en overheid is zo klein mogelijk. Termen als rentmeesterschap en de coöperatieve gedachte zijn we de laatste decennia enigszins uit het oog verloren. Wij geven hier weer een eigentijdse invulling aan. Mensen zoeken tegenwoordig veelal verdieping. Die vinden ze bij ons.”

SAMENREDZAAMHEID
Dieudonné Akkermans beaamt dat Cittaslow goed past binnen het huidige tijdsgewricht. „Onze drie gemeenten bewijzen het bestaan van samenredzaamheid. Er wordt van nature samengewerkt, dat zit als het ware in ons DNA. Daarbij vormen gemeentegrenzen en zelfs landsgrenzen geen enkele belemmering. Mensen vinden elkaar. Ook verenigingen steken elkaar de helpende hand toe. Het gemeenschapsleven omringt ons. Die goede vibes gaan ook aan de toeristen niet voorbij. Want onze regio is beslist geen reservaat of een doods museaal landschap. Het is ook en vooral een goedlopende economische motor. Daar zijn we trots op. Eén op de drie toeristen die in Limburg verblijft doet dat in dit gebied. Het landschap met zijn heuvels, plateaus, beken, het Maaslandschap, monumenten en cultuur spreekt levendig tot de verbeelding. De typologieën aan landschappen zijn talrijk en de seizoensbeleving werkelijk fenomenaal. Je zou de regio als een sfeervolle samensmelting kunnen typeren van mens en natuur. We zijn bezig hier een nieuw bioritme te ontwikkelen dat ons andere patronen van leven, werken en recreëren biedt. Tegelijkertijd gaan we mee met de wereld. Het energievraagstuk raakt ook aan ons. Maar het gaat te ver om het landschap vol te zetten met windmolens. Vanuit die kwetsbaarheid van het landschap voor visuele onachtzaamheid of zelfvervuiling worden we gedwongen innovatief te zijn. In die zin vormt kwetsbaarheid een uitdaging.”

BURGERKRACHT
„Ik zie veel particuliere initiatieven die me positief stemmen,” verklaart Nicole Ramaekers. „Neem die ruilverkaveling van het landschap die voor sommigen een doorn in het oog is. Dat heeft inderdaad niet altijd goede resultaten gehad. Maar je ziet nu wel dat bepaalde particulieren samenwerken om het landschap in de oude luister te herstellen. Waar de overheid het soms laat liggen, pakken de burgers het op. Ook dat is in de geest van Cittaslow. Ieder mens heeft een verantwoordelijkheid en is zich bewust van zijn invloed en positieve rol voor de gemeenschap. Ik geloof zeker dat wij hier de ambities hebben om voor de rest van Nederland voorbeeldstellend te kunnen zijn.”

Burgemeesters Dieudonné Akkermans,
Nicole Ramaekers-Rutjens en Reg van Loo.

______________________________

Abonneer je op Chapeau Magazine
Sluit nu een jaarabonnement af voor slechts €29,50 en ontvang vele extra’s -> meer info <
“