Rivivere: expo over de schoonheid van de imperfectie
‘Ik ben wie ik ben en jij mag zijn wie je wil zijn’. Het is waarschijnlijk een van de meest geciteerde zinnetjes van de afgelopen tijd. De uitspraak is afkomstig van een 14-jarig meisje dat haar belager geen antwoord wilde geven op zijn vraag of ze een jongen of een meisje was. Ze moest haar dapperheid zwaar bekopen, met onder meer een gebroken neus en een gebroken kaak en enkele stukgeslagen tanden.
Het trieste voorval heeft bij veel mensen boosheid losgemaakt of op zijn minst tot verontwaardiging geleid. Waarom leven we in een maatschappij waarin de goegemeente bepaalt wat mooi is en wat lelijk, wat perfect is of juist niet, wat hoort of daarentegen ongepast is? ,,Terwijl imperfectie vaak een grotere schoonheid heeft dan iets wat er ideaal uitziet’’, zegt beeldend kunstenaar Theresie Tholen uit Sittard. ,,Ik ben van mening dat de imperfectie veel te weinig wordt getoond.”
Op verzoek van Erfgoedmuseum De Domijnen stelde Tholen – van huis uit goudsmid met een opleiding aan de Maastrichtse kunstacademie – een expositie samen van objecten uit het depot. Bijzondere spullen die in vroeger tijden – toen musea een grotendeels andere functie hadden dan tegenwoordig – werden verzameld om ze, in een tijd dat informatie nog niet met één druk op het toetsenbord beschikbaar was, toegankelijk te maken voor een breed publiek. ,,Een groot deel van die objecten voldoet niet meer aan de eisen die musea tegenwoordig aan hun collecties stellen”, legt Tholen uit. ,,Veel zou onder normale omstandigheden worden weggegooid. Ik heb geprobeerd ze nieuw leven in te blazen, met andere woorden ze te laten herleven, wat ook de betekenis is van de naam van deze expositie.”
De nieuwe kunstwerken die Theresie Tholen vervaardigd heeft van de voorwerpen die ze in de museale kelders aantrof, zou je niet onmiddellijk betitelen als ‘mooi’. Toch hebben ze hun charmes en stemmen ze tot nadenken. ,,Het hoef niet allemaal blinkend of mooi te zijn. Vaak is het de symboliek die spreekt.”


Wie door de expositie loopt – en de uit een rijke verscheidenheid aan materialen samengestelde kunstwerken op zich laat inwerken – waant zich al snel in een kijkdoos waarin verhalen en herinneringen als het ware vanzelf loskomen. Het feest der herkenning werd feilloos aangevoeld door schrijver/dichter Simon van der Geest. Hij liet zich aan de hand van de nieuw gevormde kunstwerken inspireren tot een aantal eenvoudig te begrijpen, maar daarom niet minder scherpzinnige gedichten, die veel mensen tot nadenken zullen stemmen en vaak aanleiding geven tot een glimlach.
Van der Geest was een van de eersten die de verschillende onderdelen van de expositie te zien kregen en werd onmiddellijk getroffen door de humor, de vervreemding en de vertelkracht van de objecten, vertelt hij in de brochure die naar aanleiding van de expositie is verschenen. ,,Ik herkende thema’s die in mijn boeken en gedichten weerklinken. Ik zag colleges van dingen die een geschiedenis meedragen, eigen verhalen die sierlijk samengevoegd een knipoog geven of een eigenzinnig, nieuw verhaal vertellen.”
Een opgezette pad die op trotse wijze danst als een prima ballerina (Dancing in the Dark), een opengeslagen oud boek waaruit een buste opdoemt – zonder hoofd maar met koraal en een geprepareerde salamander – onder een glazen stolp (Time is on my side) e een plastic eendjes dat zich ogenschijnlijk voortbeweegt in een autootje dat voor de gelegenheid gemaakt is van een oester (Suvival of the Hottest); het zijn slechts enkele voorbeelden van tijdloze kunstwerken die aangeven dat mooi en lelijk, prefect en imperfect loze begrippen zijn.
Wandelend door de tentoonstelling kwam bij mij de vraag op dat er met al deze nieuwe objecten gebeurt als de tentoonstelling achter de rug is. Belanden ze opnieuw in het depot om daar voor lange tijd een nieuwe lading stof te vangen? Of krijgen ze een mooie plek in een omgeving die voor een belangrijk deel bedoeld is om te filosoferen en stil te staan bij de schoonheid en de imperfectie die het leven eigen is? Niet alles wat perfect is, is ook mooi en omgekeerd. Leven en laten leven. Iedereen mag zijn wie of wat hij wil en hoe hij in het leven staat. De kracht van schoonheid zit niet zozeer in wat je ziet, eerder in hoe je het beleeft. Als je het mij vraagt verdient de complete reeks van werken van Theresie Tholen een permanente plek in een museum.
De tentoonstelling Rdomijnen ivivere is tot en met 5 september te zien in het Erfgoedcentrum De in Sittard.
Kapittelstraat 6, Sittard (NL) – dedomijnen.nl
