Op Château St. Gerlach is maandag een belangrijk hoofdstuk geschreven in de geschiedenis van de Stichting Limburgse Oorkonden. Vier middeleeuwse oorkonden waarin het klooster van Sint Gerlach wordt genoemd zijn weer even ‘thuis’ na grondig onderzoek van de archiefstukken. Ook andere resultaten van de stichting, zoals het eerste Limburgse Oorkondenboek en de lancering van een website, zijn feestelijk gepresenteerd.
Gouverneur Emile Roemer nam het eerste gedrukte exemplaar in ontvangst uit handen van onderzoeker Geertrui van Synghel van het Huygens Instituut. Roemer benoemde meteen het belang van de publicatie: het eerste deel van het Limburgse oorkondeboek over klooster Sint Gerlach. “Ik ben sinds kort verhuisd van Brabant naar het Limburgse Gennep. Informatie uit oude oorkonden over mijn huidige woonplaats kan ik alleen vinden in het Brabantse oorkonden boek!” Limburg is inderdaad de laatste Nederlandse provincie zónder oorkondenboek. Van Synghel geeft hiervoor als verklaring dat Limburg in het verleden geen afgebakend territoriaal gebied was. Ze roemt het initiatief van de Stichting Limburgse Oorkonden om de ongeveer 450 oude Limburgse oorkonden van vóór 1300 ‘te ontsluiten’ en ‘voor een groot en breed publiek toegankelijk te maken. ,, Oorkonden zijn ‘ruggengraat-documenten’. Het zijn zelfs de enige schriftelijke bronnen die we hebben uit deze periode!.”
Oorkonden zijn lange tijd cruciale bewijsstukken geweest. Er zijn ruzies mee beslecht, huwelijken beklonken, schenkingen gedaan en territoria mee uitgebouwd. Oorkonden zijn vaak de vroegste en enige informatiebron met een zeer gevarieerde inhoud. Ze verschaffen ons kennis en inzicht over de wereld van toen. De latijnse teksten zijn geschreven op perkament, zeer divers van afmeting en regelmatig voorzien van een lakzegel. Vanwege hun kwetsbaarheid liggen ze in archieven opgeborgen; voor onze provincie meestal in het Historisch Centrum Limburg, het RHCL in Maastricht. Zonder kennis van de gebruikte taal en het oude schrift zijn ze maar voor een enkeling leesbaar. De stichting Limburgse Oorkonden, opgericht in 2017, gaat daar verandering in brengen. De komende zes jaar ‘ontsluiten’ deskundigen alle 450 documenten die dateren van 1202 tot 1294 en in Limburg worden bewaard. Ze worden op echtheid onderzocht, gelezen, naar onze tijd verklaard en vertaald uit het Latijn. Het onderzoek naar de veertig bewaard gebleven oorkonden over het Norbertinessenklooster Sint Gerlach is als eerste afgerond. ,,Met de vertaling van de oorkonden uit het Latijn onderscheidt dit boek zich van de oorkondenboeken uit andere provincies,” vertelt Van Synghel. Camiel Oostwegel senior, adviseur van de stichting en gastheer namens de Oostwegel Collection, is aangenaam verrast door de speech over het onderzoek. ,,Ik hoorde zojuist dat het klooster van Sint Gerlach al een wijngaard had in de middeleeuwen. Ik wil wel eens laten uitzoeken of die in de buurt ligt van de wijngaard die hier recent is aangeplant.” Voorzitter Ad Veenhof zegt deze feestelijke presentatie te zien als het startschot voor de vele mooie dingen die de stichting zich ten doel heeft gesteld en nog gaan komen.
Terwijl de sprekers hun presentatie houden maakt een bord onder een wit laken nieuwsgierig. Het is wederom de gouverneur die de eer heeft het doek los te trekken. Op die manier wordt de naam van de website onthuld: www.waarvanakte.eu. Veenhof legt uit welke informatie daar nu al te vinden is en hoe deze ‘aangeboord’ kan worden: van achter de pc of via het scannen van een QR-code. Op die laatste techniek zal de geïnteresseerde vanaf volgende week ook zijn aangewezen in Château St. Gerlach want de vier oorkonden die daar de komende week bij hoge uitzondering nog te zien zijn in de schatkamer, gaan daarna weer terug naar het RHCL. Verspreid door het kasteel zijn facsimile oorkonden (posterformaat) met QR-code aanwezig, zodat de hotelgast zijn verblijf kan veraangenamen met verhalen uit het middeleeuwse kloosterleven in Houthem,
De ongeveer honderd genodigden grijpen hun kans en spoeden zich na afloop van het officiële gedeelte naar de schatkamer om de vier originele oorkonden in de vitrines te bekijken. Behalve het vrolijke geluid van glazen klinkt er ook bewondering voor het vakmanschap van de middeleeuwse perkamentmakers, scribenten en zegelmakers. Want ook zonder de oorkonden te kunnen lezen zijn het grafische meesterwerkjes om van te genieten!
