Overzichtstentoonstelling ‘pionier’ Rob Graafland in Museum Valkenburg
De komende maanden is in Museum Valkenburg een overzichtstentoonstelling te zien van de Maastrichtse kunstschilder Rob Graafland (1875-1940). Veelal kleurrijk, optimistisch werk van een getormenteerd kunstenaar.
Met deze tentoonstelling richt Museum Valkenburg de focus op de kunstenaar die mag worden beschouwd als de grondlegger van de opbloei van het artistieke leven in Maastricht. Aan de hand van ruim vijftig schilderijen en aquarellen wordt de ontwikkeling van de schilder Rob Graafland geschetst.

Graafland wordt in een bankiersgezin geboren in Maastricht en brengt er zijn vroege jeugd door. Nadat de bank van zijn vader, jonkheer Joan Graafland, failliet gaat verhuist het gezin naar Amsterdam. Rob volgt daar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Hij wordt opgeleid in de romantisch-impressionistische traditie, gekenmerkt door een donker palet. In 1898 keert hij terug naar Maastricht dat in die dagen nog een ‘culturele woestenij’ is. Vanuit dit isolement ontpopt hij zich tot ‘pionier van het Limburgse schildersleven’.
De jonge kunstenaar wordt docent aan het Stadsteekeninstituut. Het werk van ondermeer Jan Sluyters, met uitbundiger coloriet en snelle, brede penseelwerking, inspireert Graafland om de traditie achter zich te laten en ook de nieuwe weg van het ‘luminisme’ in te slaan. In die jaren oogst hij veel waardering met zijn landschappen, stadsgezichten en portretten.

In 1901 richt hij in Maastricht de Zondagsschool voor Decoratieve Kunsten op. Via deze ‘schildercursus-op-zondag’ inspireert hij veel getalenteerde leerlingen zoals Henri Jonas, Jos Postmes, Jan Grégoire en Edmond Bellefroid. De meesten van hen zijn werkzaam in de Maastrichtse aardewerkindustrie of als decoratief huisschilder. Graafland gaat met hen schilderen en plein air, naar de natuur in de buitenlucht. Dankzij ‘nestor Graafland’ worden enkele van zijn leerlingen professioneel beeldend kunstenaar. Graafland is ook initiatiefnemer van de, nog steeds bestaande, Limburgse Kunstkring. In deze jaren, tot aan de Eerste Wereldoorlog ontwikkelt zijn stijl zich in symbolistische richting met lichtere tinten en zachtere lijnvoering. Een periode die hij berooid en mentaal gebroken afsluit.

Veel van zijn vroege werk heeft Graafland zelf vernietigd, gekweld door mentale inzinkingen die in de jaren ’30 van de vorige eeuw hun hoogtepunt kenden. De kunstenaar kan niet meer werken en verhuist naar het Noord-Brabantse Vught waar hij succesvol psychiatrisch wordt behandeld. Daarna volgt een korte periode waarin hij als ‘society schilder’ veel portretten maakt; niet zelden van mensen uit de hogere kringen. Ook naakten zijn in deze periode een populair thema voor Graafland. Al is zijn productie in de laatste jaren van zijn leven groot, artistiek gezien komt hij niet meer terug op zijn oude niveau.
Rob Graafland – Pionier van het Limburgse schilderleven
Tot 22 januari 2023
