Historisch Centrum Limburg opent nieuwe ‘doos vol verhalen’
Het Historisch Centrum Limburg heeft nu ook een archief in Heerlen. Woensdag is deze dependance van het Oude Minderbroedersklooster in Maastricht, op feestelijke wijze geopend. De afgelopen twee jaar is de kerk door de gemeente Heerlen omgebouwd tot archiefdepot met kantoren, een studiezaal en vergaderzalen. Vanuit de kerk zal HCL archiefwerk verrichten voor Heerlen en haar vele archiefpartners -waaronder veel overheden-in de regio.
Zelden is het tegenwoordig nog zo druk in een kerkgebouw als deze ochtend in de Christus Koningkerk in de wijk Vrieheide. Er is dan ook voor heel veel mensen wat te vieren. „ Ik ben heel blij dat het gebouw behouden is gebleven en het een prachtige nieuwe functie krijgt”, zegt burgemeester Roel Wever van Heerlen.
Lange tijd hing de toekomst van de kerk uit 1965 aan een zijden draadje. Gebedshuis is de schepping van de Kerkraadse architect Jozef Fanchamps (1912-1989) al bijna twintig jaar niet meer. Vanaf het moment dat het leeg komt te staan raakt het modernistische kubusvormige gebouw van glas en beton in verval. Mede door toedoen van het Cuypersgenootschap is sloop van de kerk voorkomen. Kunsthistoricus Norman Vervat uit Hilversum, vrijwilliger bij deze organisatie, wilde deze opening dan ook niet missen. „Het is een prachtig gebouw en typisch voor Heerlen in die jaren. Misschien was het ontwerp wel iets té experimenteel voor zijn tijd want de kerk moest reparatie na reparatie ondergaan.” Niettemin is het voormalige godshuis met losse klokkentoren vanwege haar betekenis enkele jaren geleden geklasseerd als rijksmonument. Vervat wijst op een groot glas-in-lood werk van de Heerlense glazenier Eugène Laudy (1921-1995) dat eerder een schoolgebouw aan de andere kant van de stad sierde en nu -behoed voor sloop- een pronkstuk is geworden in de entreehal. De kunsthistoricus, die ook vrijwilliger is van Bond Heemschut en zich met die organisatie succesvol heeft ingezet voor redding en herplaatsing van het glas-in-loodraam van Laudy, beschrijft het ontwerp van architectengroep Happel Cornelisse Verhoeven voor het archief als een vondst. Feitelijk is er een gebouw-in-een-gebouw geplaatst dat het origineel niet aantast en in het kerkgebouw een nieuwe functie mogelijk maakt. Vervat vindt het wel jammer dat veel van de ruimtewerking van het oude kerkinterieur verdwenen is door het ‘doos-in-doos-ontwerp’. „Maar zo blijft de kerk van Fanchamps wel onaangetast”, zegt hij.
Directeur Lita Wiggers van het Historisch Centrum Limburg roemt in haar speech juist de transparantie van het gebouw. Het staat haaks op het beeld van veel mensen: archieven als donkere kluizen. De nieuwe HCL-vestiging straalt, hoe robuust het ook is, openheid uit. Er zijn depots maar ook uitnodigende openbare ruimtes waar iedereen welkom is om documenten te bestuderen over de bokkenrijders, de Tweede Wereldoorlog of het Mijnverleden. En er is genoeg te bestuderen benadrukt ze: 6,5 kilometer aan archiefstukken herbergt de Christus Koningkerk en er is plek voor in totaal 15 kilometer! Symbolisch vindt bij deze gelegenheid de overdracht plaats van het archief van de Heerlense beeldhouwer, architect en politicus Nic. Tummers (1928-2020) door de erven en stichting U.S.-R aan het HCL.
Een trotste wethouder Jordy Clemens begint het officiële gedeelte met „we hebben onze kerk terug!” Hij noemt de nieuwe cultuurparel in zijn gemeente ‘een doos vol verhalen’. Een plek voor gebed is een plaats voor studie en gedachten geworden. Maar het gebouw is ook een plek van en voor de buurt, aldus de wethouder cultuur. Om dat te benadrukken hebben wijkbewoners, jong en oud, meewerkt aan het boek over de kerk die een centrale plek heeft in hun leven: ‘Historisch Centrum Limburg in Vrieheide-Heerlen, Archief van de Toekomst’ is de titel. De wethouder overhandigt het boekwerk tot slot aan twee van hen onder luid applaus.
Het pand van het Historisch Centrum Limburg aan de Navolaan in Heerlen is vrij toegankelijk van maandag tot en met donderdag van 10.00-16.30 uur. Het inzien van archieven kan alleen op afspraak.
