Fort Eben-Emael, levende herinnering aan de tweede wereldoorlog
In het fort van Eben-Emael in het Waalse Bassenge (provincie Luik) werd artilleriekazemat Maastricht 2 na 84 jaar opengesteld voor het publiek. Hier vielen de eerste Belgische slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Een kazemat is een gevechtsbunker voor de artillerie, vanwaaruit een bepaald gebied met kanonnen onder vuur kan worden genomen. In Eben-Emael waren er zo vier: Visé 1 en 2, Maastricht 1 en 2. Het fort werd gebouwd tussen 1932 en 1935 om de toegangswegen en bruggen over het Albertkanaal en de Maas in de regio van Luik, Maastricht en Lanaken te beschermen en werd als oninneembaar beschouwd.
Die reputatie bleef maar heel even overeind: op 10 mei 1940 veroverden Duitse elitesoldaten met een verrassingsaanval de vesting in amper anderhalve dag. Met geluidloze zweefvliegtuigen werden 86 parachutisten op het dak van het fort gedropt. Kazemat Maastricht 2 werd zwaar beschadigd door het gebruik van holle ladingen, een tot dan ongekend wapen. De capitulatie van de 1200 manschappen betekende het begin van de Tweede Wereldoorlog voor West-Europa.
„Zware explosies vernietigden de kanonnenkamer, waardoor kazemat Maastricht 2 ontoegankelijk werd”, verduidelijkt Marcel Verhasselt, vicevoorzitter van het fort. „Na maandenlange restauratiewerken kan de bezoeker zich nu een idee vormen van wat zich daar op die 10de mei afspeelde. De Duitse soldaten bliezen de observatiekoepel bovenop de bunker op met vijftig kilogram explosieven. Vervolgens gebruikten ze een holle lading van 12,5 kilogram, waardoor een opening ontstond die hen in staat stelde om de bunker te veroveren. Daarbij vielen vijf doden en achttien zwaargewonden. De brokstukken liggen er nog onaangeroerd.”
Jaarlijks komen meer dan veertigduizend bezoekers naar het fort. Met een masterplan wil het bestuur de aantrekkelijkheid van de militaire site en het aantal bezoekers verhogen. „Omdat ook de jonge generatie moet weten wat hier gebeurde”, argumenteert Marcel Verhasselt. „In het fort lééft WO II, misschien wel meer dan op eender welke andere gedachtenisplek. Met onder meer een uitbreiding van het museum willen we de bezoeker duiding geven bij wat hij ziet.”
De toeristische aantrekkingskracht van het fort wordt allicht nog groter als de plannen voor een tweehonderd meter lange voetgangersbrug – vijftig meter boven het Albertkanaal – gerealiseerd worden. Die brug overspant de hoge kalksteenwanden aan beide oevers van het kanaal tussen het fort en het Plateau van Caestert in Lanaye en Kanne.
Rue du Fort 40, Eben-Emael (BE) – fort-eben-emael.be
