De lange arm
zaterdag 24 mei ’14
De lange arm
Er zijn helaas vele regimes in deze wereld die de eigen bevolking onderdrukken. Maar deze week viel vooral op hoeveel regimes menen dat ook over hun onderdanen in het buitenland te moeten doen. Meestal wordt de religie als alibi gebruikt.
In Cannes was ik bij de presentatie van de jury van het filmfestival, voorafgaand aan de openingsfilm ‘Grace de Monaco’, met ook hoofdrolspeelster Nicole Kidman in de zaal. Een van de juryleden die luid applaus kreeg, was de Iraanse actrice Leila Hatami. Getooid met een hoofddoekje, zij het half achterover geschoven, zoals je dat vaker ziet bij vrouwen die dit religieuze symbool eigenlijk liefst niet zouden willen dragen, maar het niet durven vanwege sancties van de machthebbers (bij de regering, in de moskee of gewoon thuis). In Cannes is er gelukkig geen religieuze politie zoals in Iran, dus Hatami voelde zich wat vrijer dan in eigen land.
En dus had zij er ook niet zo’n moeite mee toen de afscheidnemende president van het festival, de 84-jarige Gilles Jacob, de Iraanse actrice zoals alle andere vrouwen op de rode loper begroette met een kus op de wang, zoals in Frankrijk te doen gebruikelijk is. Het hoort bij de omgangsvormen van het land. Hatami deed gewoon mee, niks aan de hand. Totdat de vice-minister van cultuur in Teheran schande sprak van dit ‘onzedelijke en onkuise gedrag’. Hij werd gesteund door nota bene een groep vrouwelijke studenten (allemaal flink gesluierd) die opriepen tot het straffen van het Iraanse jurylid. En dat betekent in dat land voor dit vergrijp maximaal 50 zweepslagen. Welnu, de pragmatische en wellicht nu angstige Hatami heeft inmiddels aan het Iraanse filminstituut haar excuses aangeboden. Ze werd ‘meegesleept’ in de beweging van de hoogbejaarde Jacob. Een leugentje om eigen bestwil, maar wel begrijpelijk, want de zweep over je rug voelt ongetwijfeld heel ander anders dan een zoen op de wang.
Extra wrang is het gegeven dat het in Cannes, zeker in de hotelwereld, een publiek geheim is dat mannelijke vertegenwoordigers uit de Arabische filmwereld de beste klanten zijn van de duurbetaalde prostituees die zich tijdens het festival massaal van Parijs naar de Côte d’Azur verplaatsen. Op het terras drinken ze nog van hun thee en blijven ze als mannen onder elkaar. In hun suite aanbeland maakt de thee plaats voor de duurste champagnes en whisky’s, en kan het spel met de liefst zo onkuis mogelijke vrouwen beginnen.
De regering in Eritrea, ook al heel streng in de leer als het om religie gaat, blijkt de eigen landgenoten die naar het buitenland zijn gevlucht, nog altijd te onderdrukken, zo bleek deze week. Dat gaat bijvoorbeeld via het consulaat van dat land in Den Haag. De vluchtelingen zijn verplicht elke maand geld over te maken, anders raken hun familieleden in het thuisland in de problemen. Afpersing op afstand.
En dan hield de Turkse premier Erdogan een radicale toespraak in Keulen, niet voor de eerste keer trouwens. De autoritaire leider van Turkije, evenzeer buitengewoon religieus, vindt dat de Turken die buiten het eigen land wonen, zich in feite gewoon op hun thuisland moeten richten als het gaat om politiek, cultuur, geloof en zo verder. En dus spreekt hij in Keulen alsof hij in Istanbul zit. Los van het feit dat dit de gemoederen hoog doet oplopen tussen voor- en tegenstanders van zijn autoritaire regime, krijgen vooral de Duitse politici met bondskanselier Angela Merkel voorop, kromme tenen van de lange arm die Erdogan meent te moeten hanteren. Hij komt doodleuk naar Duitsland en houdt daar zijn eigen verkiezingstoespraak, in de hoop in september president te worden en dan Turkije nog meer naar zijn hand te zetten.
Nee, stickers à la Wilders tegen Saoedi-Arabië, dat is niet de meest intelligente oplossing. Maar het filmfestival in Cannes zou wel een statement kunnen maken over de onbehoorlijke bemoeizucht vanuit Teheran. Frans Timmermans zou zo snel mogelijk het consulaat Eritrea mogen sluiten. En Angela Merkel, anders voor de duvel toch niet bang, zou Erdogan te verstaan mogen geven dat hij enkel op officieel bezoek als regeringsleider naar Berlijn kan komen, in plaats van net te doen alsof Keulen tot de Turkse natie hoort vanwege het grote aantal Turken dat daar woont.
De lange arm van dit soort landen mag best een stukje korter.
Jo Cortenraedt
