Delfstoffen in Limburg: Mergelsteen, kunradersteen: Voerendaal

Het land van kalk, het  plateau van kunradersteen dat zich uitstrekt tussen Aken, Bocholtz en Voerendaal, is een verborgen parel van de streek. Het gebied wordt ook wel aangeduid als het oerland van kalk, want dit is de plek waar het lage land begon nadat de zee zich jaren geleden terugtrok.

Daarmee is het de bakermat van het huidige Nederland. De skeletten van de zeedieren die er leefden, zijn nog altijd terug te vinden in de mergelblokken. De Kunradersteen ligt er letterlijk voor het oprapen.

Het gebied kreeg de naam ‘Het Land van Kalk’ vanwege de harde Kunradersteen die er in de bodem zit. Hoewel het in zijn verschijningsvorm lijkt op kalk, is het vele male harder. Dat maakt het bijzonder geschikt als bouwmateriaal. Overal in dit deel van Zuid-Limburg vind je hoeves, kastelen en kerken die met deze uitzonderlijk harde kalksteen gebouwd zijn. Zelfs de Romeinen, die zo’n 2000 jaar geleden in deze streek woonden, werkten en leefden, zagen in Kunradersteen al een waardevolle grondstof. En zelfs tot op de dag van vandaag wordt de kalksteen nog gebruikt als bouwmateriaal, want de Kunradersteengroeve is nog altijd in bedrijf.

Mergelachtig

Een sprekend voorbeeld van het gebruik van Kunradersteen is de Sint-Laurentiuskerk in de dorpskern van Voerendaal. De kloeke, romaanse toren van dit kerkgebouw uit de 11de eeuw, is volledige opgetrokken uit het mergelachtige gesteente. En hoewel het middenschip van dit rijksmonument later is herbouwd met rode bakstenen, was ooit de hele kerk van Kunradersteen gemaakt. In 1917 werd er aan de oostzijde van de kerk een nieuw koor gebouwd door architect Jan Stuyt. Stuyt, die geldt als een van de belangrijkste ontwerpers van kerken in ons land, maakte hierbij opnieuw gebruik van Kunradersteen. Even verderop, in het gehucht Ubachsberg, is er nog een fraai voorbeeld te vinden van de toepassing van Kunradersteen: de Sint-Bernarduskerk. Het gebruik van de Kunradersteen in deze kerk is opmerkelijk. Aan één zijde is de steen niet gezaagd en glad, maar juist grof gekapt. Dat biedt een bijzondere aanblik.

Kalk

Niet alleen kerken, maar ook hoeves werden gebouwd van Kunradersteen. Neem bijvoorbeeld de Bernardushoeve in Voerendaal. Deze dubbele hoeve was ooit eigendom van de parochie van Ubachsberg met
als patroonheilige St. Bernardus. Tegenwoordig is het een restaurant met een weids uitzicht op het heuvelland.

De vele kalkovens, sommige nog altijd zichtbaar in het Zuid-Limburgse landschap, tonen hoe vroeger de Kunrader kalk werd gebruikt. Vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen de aanvoer van kalk uit België en Duitsland stagneerde, werd er veel kalk uit de streek gebrand in de meer dan honderd kalkovens. En hoewel ze in de jaren daarna in onbruik zijn geraakt, is een aantal van de ovens behouden gebleven. Al wandelend door het glooiende heuvelland, kom je ze regelmatig tegen.

De Kunradersteen leent zich niet alleen uitermate goed als bouwmateriaal, maar het is ook een vruchtbare voedingsbodem voor bijzondere flora. Bovendien wordt er op de kalkbodem wijn verbouwd. Het Wijngoed Fromberg in Voerendaal is een van de hoogstgelegen wijngaarden van Nederland. Al sinds begin jaren negentig groeien er druiven langs de steile helling. Het levert wijn op met een krachtige, kenmerkende smaak.
De mineraalrijke kalksteen zorgt daarvoor.

Horeca

Bij Herberg Bie de Tantes in het prachtige kerkdorpje Eys, midden tussen de Zuid-Limburgse heuvels, kun je bourgondisch genieten onder een deken van Limburgse gastvrijheid. In de winter binnen in de ouderwetse huiskamer of als de zon schijnt op het heerlijke terras.
Wittemerweg 29 Eys (NL) – bie-de-tantes.nl

Activiteit

De Kunradersteengroeve bestaat al sinds 1902. Eerst als kalkbranderij en steengroeve, nadien als handelsbedrijf in natuursteen. Er worden rondleidingen gegeven voor groepen vanaf tien personen. De
Kunradersteengroeve is ook regelmatig onderdeel van activiteiten in het Land van Kalk, het plateau van Kunradersteen dat loopt van Aken tot Voerendaal en het buitengebied van Heerlen.
Bergseweg 30 Voerendaal (NL) – kunrader.nl

Overnachten

Bij Hotel de Rousch, gelegen in het Land van Kalk, ervaar je de bourgondische sfeer en de veelzijdige luxe van het hotel en zijn omgeving. De suites beschikken over een adembenemend uitzicht over de groene zone van Heerlen.
Henri Dunantstraat 1 Heerlen (NL) –  derousch.nl