Delfstoffen in Limburg: mergel en grind in Maastricht
Aan de ene kant van de Maas werd een mergelberg afgegraven voor de cementindustrie en aan de andere kant werd een groot gat uitgebaggerd voor de grindwinning. Beide producten zijn essentieel voor de productie van beton. Toen de zee zich uit Zuid-Limburg terugtrok, vormde zich een grote rivier, een voorloper van de huidige Maas, die grote hoeveelheden zand en grind aanvoerde uit de Vogezen en de Ardennen.
Deze Oermaas heeft ooit zowat in geheel Limburg gestroomd en was een machtige rivier zoals aan de Maasterrassen kan worden afgelezen. De loop van de Maas is sinds 70.000 jaar echter meer naar het westen verlegd, toen het oosten steeds hoger werd en Limburg als het ware kantelde. In Epen en Ubachsberg heeft de Maas nooit gestroomd en daarom vinden we daar bij uitzondering geen grind.
Pietersplas
De Pietersplas is de grootste grindplas (114ha) van Zuid-Limburg. De grindwinning werd in de jaren negentig gestaakt. Het gebied rondom kasteel de Hoogenweerth en een smalle strook langs de Maas zijn daarbij gespaard. Voor de grindwinning bestond het gebied voornamelijk uit hooilanden, akkers, boomgaarden en wat populierbosjes. Het beekje De Zeep is na de ontginning geheel kunstmatig om de plas aangelegd. Tegenwoordig dient de grindplas vooral als recreatiegebied. Gedeeltes van de plas en de oevers zijn in beheer van de Stichting Het Limburgs landschap. Tegenover de plas ligt de St. Pietersberg, de noordelijkste punt van een heuvelrug. De heuvelrug wordt zowel in België als in Nederland gekenmerkt door een immens gangenstelsel, ontstaan door de eeuwenoude winning van de mooie gele mergelsteen.
Fort
De St. Pietersberg speelde altijd een belangrijke rol in de verdediging van Maastricht. De Fransen hadden in 1673 de stad vanaf de St. Pietersberg beschoten en daarna veroverd. Nadat Maastricht weer bij de Republiek kwam werd er in twee jaar tijd een flink fort gebouwd dat verbindingen had met het uitgebreide gangenstelsel. Vanaf dat de militairen interesse hadden in de berg werden er ook kaarten gemaakt van het gangenstelsel. Want de Franssen hadden in 1748 de gangen opgemeten en toen ze in 1794 weer voor de poorten van Maastricht stonden, probeerden ze het fort via het gangenstelsel op te blazen, wat mislukte. Die kaarten liggen nog steeds aan de basis van onze huidige kennis van het Belgische en Nederlandse gangenstelsel en maken het mogelijk dat het gangenstelsel tegenwoordig een toeristische attractie is. Ook de flora en fauna gedijen goed in deze grotten waar champignons worden gekweekt en waar vleermuizen zich goed thuis voelen.
Hoge kwaliteit
In het midden van de industriële cementgroeve, waar de mergel
met grote graafmachines is ontgonnen, zijn de gangen goed zichtbaar, zo ook de lagen silex of vuursteen. De mergel is van een bijzondere kwaliteit en is gevormd aan het einde van het Krijttijdperk in de aan Maastricht ontleende geologisch tijd: Maastrichtien. De steile wand onder de kasteelruïne Lichtenberg is een geologisch monument en een zogenaamde typelocatie, een referentiepunt in de geologie waar de steen in ieder geval voorkomt. De industriële ontginning is sinds 2018 ten einde, maar de cementproductie ging met Belgische mergel nog door tot 2020. De gebouwen van de Eerste Nederlandsche Cement Industrie (ENCI) zoeken een nieuwe bestemming en de groeve zelf wordt ingericht tot recreatie- en natuurgebied. Begin 2020 werd de groeve eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten. In de wijk St. Pieter staat een fraaie kerk naar een ontwerp van ir. Fritz Peutz, opgetrokken uit de mooie witgele mergel.
Horeca
Het eetcafé Café Sjiek bestaat al sinds 1982 en is niet meer weg te denken uit Maastricht. Het is de plek om relatief eenvoudig maar goed te eten, te genieten van een goed glas wijn of juist voor een goed gesprek. Zolang het maar bourgondisch is.
Sint Pieterstraat 13 Maastricht (NL) – cafesjiek.nl
Activiteit
Weg van de massa in het donkere en mysterieuze Maastricht Underground. De grotten, het fort en de kazematten vormen letterlijk het fundament van Maastricht. Met de verhalen van de officiële Maastricht guides word je vol verbeelding meegenomen naar de tijd van bezettingen, belegeringen en ondergronds
schuilen in een ‘verborgen’ deel van Maastricht.
Overnachten
Hotel Derlon ligt aan het Place Notre Dame van Maastricht. Het Onze Lieve Vrouweplein wordt door locals omschreven als het mooiste plein van de stad. Een oase van rust in het bruisende hartje van de stad. Het inpandige Brasserie Louis is zeven dagen per week geopend.
Onze Lieve Vrouweplein 6 Maastricht (NL) – derlon.com
