Delfstoffen in Limburg: Brunssumer klei geel in plaats van rood of bruin

Brunssum is rijk aan delfstoffen: steenkool, bruinkool, zand, grind, klei en leem. De stad wordt gescheiden door een belangrijke breuk in de aardkorst, de zogenaamde feldbiss. Als gevolg daarvan zijn diverse aardlagen naar boven gedrukt en verschijnen ze aan de oppervlakte. Veel delfstoffen kunnen daardoor in dagbouw gewonnen worden.

Een bestudering van een kaart of een satellietfoto doet vermoeden dat het gebied een rijke ondergrond heeft met al die grillig gevormde vijvers aan weerszijde van de landsgrenzen. Bijvoorbeeld de vijver in het Vijverpark, die een resultaat is van de Bruinkoolgroeve Brunahilde II. Brunssum is misschien wel de stad waar de oppervlakte het meest op de schop is gegaan en nu nog steeds gaat. Soms gebeurt dat zelfs wel meerdere keren.

Mijnsteenberg

De staatsmijn Hendrik, die in 1963 fuseerde met de Emma, was gevestigd in Brunssum. De staatsmijn Emma, 3 kilometer verderop gelegen op het grondgebied van de Gemeente Heerlen, had een concessie zo groot als Amsterdam en produceerde tijdens haar bestaan netto het meest van alle Nederlandse mijnen. De twee staatsmijnen hadden in het oosten van Brunssum een gezamenlijke mijnsteenberg. Deze mijnsteenberg was de op één na grootste in Nederland. De steenberg is al grotendeels afgegraven voor het egaliseren van terreinen en het dempen van menige grind- of bruinkoolgroeve. Nu worden ook nog het restant en de ondergrond opgegraven. De vrijkomende mijnsteen is goed te gebruiken bij de productie
van bakstenen, de restanten kool zorgen namelijk bij het bakken voor luchtholtes waardoor het resultaat een lichtgewicht, poreuze en goed isolerende steen is. In de ondergrond zit naast heel zuiver zilverzand een bijzondere klei: Brunssummer Klei. De meeste kleisoorten kleuren rood tot bruin als ze worden gebakken, maar deze klei wordt geel en is verantwoordelijke voor gele bakstenen.

Aardewerk

De keramische Sphinxfabrieken in Maastricht betrokken de grondstoffen voor hun keramische en porseleinen producten voornamelijk uit het buitenland, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog was het haast onmogelijk klei uit Engeland te betrekken. Daarom zochten ze grondstoffen in de nabijheid. Zo mengden ze Brunssummer Klei met Limburgse leem om eenvoudig aardewerk te maken. Men sprak van Yellow-aardewerk, want de
bakkleur was geel. Ook na de Tweede Wereldoorlog produceerden ze nog met Brunssummer Klei, met name aardewerk en vloer- en wandtegels. Maar nooit hebben ze er een geschikte gietklei uit kunnen halen, want de Brunssummer Klei stijfde te snel op en er was te veel water nodig. De klei is
in geologische tijden afgezet door de Maas en de Rijn.

Horeca

Een knusse maar hippe lunchroom nabij het Emmapark in Brunssum. De Lobby staat in de buurt bekend om de ruime selectie tosti’s, al vind je er ook
andere lunchgerechten én een diversiteit aan koffies.
Uranusstraat 17, Brunssum (NL) –  de-lobby.nl

Activiteit

Aan de rand van de Schinveldse Bossen, half verscholen onder het lover, ligt het Nonke Buusjke. Een historisch kleinood dat uniek is voor
Nederland. Het is een openluchtmuseum waar je kunt beleven hoe het lokale leven en de arbeid eruitzag rond het jaar 1900. Beleef Nonke Buusjke en laat je ogen genieten van deze nostalgische omgeving. Nonke Buusjke is vanaf 23 mei weer geopend.
Heringsweg 5a, Schinveld (NL) – nonkebuusjke.nl

Overnachten

Bij Hotel Edenpark wacht je het comfort dat je van een gastvrij familiehotel mag verwachten. Beleef de ideale uitvalsbasis voor een ontspannen weekend weg. De 18 hotelkamers zijn smaakvol ingericht en voorzien van bad/douche, toilet, koelkast, magnetron en telefoon en hebben uitzicht op het Vijverpark en de Eendjesvijver.
Vijverlaan 10, Brunssum (NL) – www.edenpark.nl