Veel Nederlanders en Vlamingen kennen hem als de spraakwaterval uit het tv-programma Tussen Kunst&Kitsch waarvoor hij al bijna een kwart eeuw zijn expertise inzet. Joseph Estié (61) is nog langer, al 40 jaar, verbonden aan Salomon Stodel Antiqués. Dat bedrijf is uniek omdat het er al die jaren al bij is; op TEFAF in Maastricht en z’n voorganger in Valkenburg. Hoe kijkt de antiekkenner Estié naar deze editie?
Niet alleen feitenkennis over antieke voorwerpen heeft hij à la minute paraat. Dat geldt ook voor feiten uit zijn eigen leven. ,,Ik heb berekend dat ik 1,5 jaar van mijn leven op TEFAF in Maastricht heb doorgebracht. Dat begon allemaal heel klein. Ik ging als onervaren hulpkracht in 1982 mee naar de antiekbeurs in de Geulhal in Valkenburg. Daar kwamen nauwelijks mensen op af. Ze gingen aan de whisky, ik speelde er piano en Pia Douwes zong” gaat hij 40 jaar terug in zijn herinnering.
,,Voor mij was het de periode waarin ik, door schade en schande, wijs ben geworden in het vak. Jacob Stodel gaf mij de kans om te groeien en de antiekhandel fascineerde mij. Ik was een ‘kennisspons,’ bezocht veel beurzen in binnen- en buitenland en bestudeerde stapels internationale veilingcatalogi om mijn geheugen te trainen, kwaliteit te vergelijken en te onderscheiden. Alle vaardigheden: aankoop, onderzoek en verkoop leerde ik zelf doen en ik werd er steeds beter in. Natuurlijk ben ik daarbij door mijn onervarenheid ook wel eens flink op mijn snuit gegaan, hoor.”
De eerste echte kunst- en antiekbeurs TEFAF in Maastricht vindt Estié meteen ,,één brok inspiratie”. ,,Die allure! Ik weet nog dat je Duitsers, Fransen en Zwitsers allemaal in hun eigen landstaal hoorde praten op de vloer. Internationale handelaren kochten bij en van elkaar. En er waren zinderen openingen: celebrities vlogen er voor in. Antiek was de eerste 20 jaar van de beurs hot, prestigieus en duur. “
Estié is in de tussentijd directeur geworden van de Amsterdamse firma Salomon Stodel die – ook deze TEFAF weer – een uitzonderlijk breed aanbod heeft, uiteenlopend van koperen vijzels tot porselein, zilver en meubels van de renaissance tot de 19e eeuw. ,,Juist het kunnen leggen van dwarsverbanden tussen de kunstdisciplines vind ik zo inspirerend en intrigerend,” zegt hij. ,,Maar ik merk dat er vrijwel alleen maar ‘specialisten-op-deelgebieden’ over zijn in de handel. Ik eet en drink antiek zeg ik altijd. Gek ben ik erop, in alle opzichten, op de meest diverse spullen en daarmee ook op de herinneringen aan vorige generaties die de stukken bezaten. Gelukkig woon ik ruim. Antiquairs gooien niks weg maar ze koesteren verbeteren, repareren. Ik noem het dan ook een ‘groen vak’!”
De hoogtijdagen van de antiekhandel zijn alweer zo’n 20 jaar voorbij. ,,Maar dat is een fase,”zegt Estié. ,,Handel in mooie, kwalitatieve spullen zal nooit ophouden… maar verandert wel. Zo wordt er minder gereisd en gebeurt vrijwel alles van achter de computer. Maar een vliegende vogel vangt altijd meer, zeg ik vaak. Je komt in de échte, niet-virtuele wereld dingen tegen waar je aanvankelijk niet eens naar op zoek was. Aankopen is het leukst, want dan doe je ontdekkingen. Het enthousiasme voor een object moet er dan meteen zijn weet ik inmiddels. Zoals de vonk opeens kan overslaan in de liefde. Maar door de huidige markt wordt je, als je weer terug op aarde bent, wel gedwongen steeds beter na te denken over een aankoop. Stukken gaan minder makkelijk van de hand en je moet je dus afvragen of je van het stuk dat je aankoopt over drie jaar ook nog enthousiast wordt,” is de les van Estié.
TEFAF is nog steeds een topbeurs die internationaal zijn weerga niet kent, vindt de top-antiquair. ,,Zeker deze editie 2022 is fantastisch. Het klinkt gek maar corona heeft de beurs goed gedaan is mijn indruk. De handelaren hebben de rustperiode gebruikt om hun collectie kritischer te beoordelen: extra onderzoek te doen en de zaken verrassender te presenteren.
In mijn stand zorgt de hedendaagse kunst van Les Deux Garçons voor een verrassend accent omdat het driedimensionaal werk is. Ik houd zelf erg van metaal. De bronzen zwaan-sculptuur die de Landgravenaren presenteren heeft de uitstraling van lood: prachtig! Er is ook een ei in brons te zien dat uitnodigt ‘m in de hand te nemen. Het ‘beduimelen’ veroorzaakt dan een schitterende patine. De Siamese neushoorns met stuisvogelei wilde ik aanvankelijk niet plaatsen omdat ik dacht dat het een gigantisch beeld zou zijn. Toen de heren er mee kwamen bleek dat het een aaibaar formaat had. Toen wilde ik het ook met liefde tonen in mijn stand.
Eén van de topstukken in de TEFAF-stand van Estié dit jaar is een zeventiende eeuwse boeddha-beeldje in Delfts aardewerk. Het is puntgaaf en er zijn er maar een paar van op de wereld. Het is gemaakt in Delft maar puur oriëntalistisch qua vormentaal. De dikke Boeddha heeft een zwarte huidskleur en rookt gemoedelijk zijn pijpje. Een wonderlijk stuk toch? Maar of ik het verkoop…och onvoorspelbaarheid is misschien wel het mooiste aan het vak.”
