Museum als ontmoetingsplaats voor het verrassend andere

Ondanks de cultuurbezuinigingen en de digitale beeldrevolutie heeft het museum niets van zijn populaire glans ingeboet. De bezoekersaantallen overtreffen zelfs de verwachtingen. Juist door de focus teleggen op kwaliteit, diepgang en verrassende ontwikkelingen in de periferie van de mainstreamkunst legt het Bonnefantenmuseum contact met een breed publiek. „Dit museum is geen afwerkplek voor de kunst,” stelt directeur Stijn Huijts onomwonden aan de vooravond van de spectaculaire Raymond Pettibon-tentoonstelling (die nog tot en met 29 oktober is te zien in het Bonnefantenmusuem). „We zijn tegelijk een thuishaven en vergezicht naar de beeldende kunsten.”

  (1)

Stijn Huijts is nooit bang voor grote woorden als het om de doelstellingen van een kunstmuseum gaat. In het Bonnefantenmuseum wordt niet minder dan het feest der beschaving gevierd, stelt Huijts met een schalkse glimlach. „Dit mu-seum beschouwt bezoekers niet als klanten, maar als mensen die samen met ons optrekken voor dit avontuur van de beeldende kunsten. We hopen dat zich verschillende groepen in onze collectie en tentoonstellingen zullen herkennen. Dat geldt ook voor onze nieuwe landgenoten.”Het museum streeft niet naar een monocultuur, maar naar interculturaliteit, aldus Huijts. „Dat doen we heel concreet met de uitreiking van de BACA, de Bonnefanten Award for Contemporary Art die inmiddels geldt als de belangrijkste prijs voor internationale beeldende kunst in Nederland. Die prijs valt aan een niet-westerse kunstenaar ten deel. In het Bonnfantenmuseum willen we ons niet beperken tot slechts één kunstgeschiedenis. We proberen het bredere spectrum te tonen, met aandacht voor juist dat verrassend andere; voor datgene wat zich in de ooghoeken van de internatio-nale beeldende kunst afspeelt. En ja, dat heeft allemaal met beschaving te maken. De omgang met kunst maakt de mens weerbaar, het sterkt ons kritisch vermogen en draagt bij tot de emancipatie van het individu. Het museum en de beeldende kunst helpt ons de werkelijkheid anders te duiden.”

Kunstenaarspraktijk
Het Bonnefantenmuseum is buiten een beeldende kunstmuseum ook uitgegroeid tot een kunstenaarsmuseum waarbij niet enkel actief de samenwerking met of presentatie van kunstenaars uit de eigen regio wordt opgezocht, maar waarin ook de kunstenaarspraktijk van befaamde kunstenaars, neem de ‘firma Brueghel’ of ‘de Meester van Elsloo’ in kaart wordt gebracht. Een plek voor het schouwen en beschouwen wil het museum zijn. „We zijn een gastvrije plek waar kunstenaars een podium vinden en het publiek meer te weten komt over de werkwijze en denkwereld van kunstenaars uit vroegere tijden en nu. Het is verrijkend om te weten waar de kunst vandaan komt, uit welk creatief brein het is ontsproten. Bovendien voelen we ons op beeldende kunstgebied verantwoordelijk voor de regio.”

Geen mainstream
Meegaan met de mainstream kunst is bewust niet de koers die het Bonnefantenmuseum vaart. Het museum heeft geen Rembrandt of Van Gogh in zijn collectie. „Wat wij brengen valt buiten de reguliere canon. Dat maakt het spannend. We tonen iets wat je niet op andere plekken ter wereld ziet. Ik noem dat de omfietsfactor. Bij ons wordt de bezoeker geconfronteerd met de alternatieve canon. Dat geldt niet alleen voor de oude kunst, maar ook voor hedendaagse kunstenaars of in onze ogen onderbelichte media. De succesvolle tentoonstelling Ceramix toonde de ontwikkeling van de keramische kunst vanaf het begin van de vorige eeuw tot nu. Ook hebben we de Engelse kunstenaar Grayson Perry bij die gelegenheid weer in de volle breedte van zijn oeuvre – met een hoofdrol voor keramiek − getoond. Die tentoonstelling was voor velen een eye opener. Al twaalf jaar was Perry in Nederland niet meer te zien geweest. We bewijzen dat er juist in de periferie van de kunst vaak de spannendste dingen gebeuren.”

Raymond Pettibon
Volgens de directeur verkeert het museum in een flow. „Ja, er is sprake van een boeiende dynamiek. We maken slagen. Daarbij durft het museum eigengereid te zijn. Die nadruk op niet-westerse kunst heeft, zo durf ik te stellen, veel mensen de kans geboden om het oeuvre van Chinese en Zuid-Amerikaanse kunstenaars te leren kennen. Dat is een verrijkende ervaring. Het maakt de dialoog met het andere, het onbekende gemakkelijker. We bieden diepgang, een narratief. Daarbij proberen we bruggen te slaan naar een breed publiek. Maar kwaliteit en inhoud zijn en blijven onze leidende principes.” Die eigengereidheid krijgt vanaf juni gestalte in de tentoonstelling van de Amerikaan Raymond Pettibon. Een kunstenaar die volgens Stijn Huijts een eenzame strijd voert tegen de dingen. „Pettibon volg ik al jaren. Hij is de vleesgeworden paradox die het anarchistische van de punkbeweging en de high culture van literatuur aan elkaar koppelt. Hij is dwars en erudiet tegelijk. Hij verzet zich tegen de serieuze kunstwereld en maakt er tegelijk deel van uit. De werel-den van punk, sport en literatuur vloeien in zijn vaardig tekenwerk moeiteloos samen. Hij is een fenomeen. Onafhankelijk werkt hij zonder zich voor karren te laten span-nen. Hij is ongrijpbaar. In die zin voelen wij ons als museum aan hem verwant. De interactie met zijn werk zal ongetwijfeld weer iets losmaken bij het publiek. Ik verheug me om Pettibon in het Bonnefan-tenmuseum te tonen als een voorbeeld van het verrassend andere dat erom roept te worden ontdekt.” 

 (2)   (3)

Fotografie: Brian Megens

(Overzichtsafbeelding) Artistiek directeur Stijn Huijts.

(1) Raymond Pettibon, No Title (Who will finish…), 1998. Ink on paper, 15 1/4 x 22 1/4 in (38.7 x 56.5 cm). Hauser & Wirth Collection, Switzerland. Photo courtesy Archive Hauser & Wirth Collection, Switzerland.

(2) Raymond Pettibon, No Title (Fight for freedom!), 1981. Pen and ink on paper, 11 x 8 1/2 in (27.9 x 21.6 cm). Private collection. Courtesy Regen Projects, Los Angeles.

(3) Raymond Pettibon, No Title (Lieutenant! There’s our), 2008. Pen, ink, and gouache on paper, 22 1/4 x 30 in (57.2 x 76.2 cm). Aishti Foundation, Beirut, Lebanon. Photography courtesy the artist and Regen Projects, Los Angeles.