Hoeder van het Limburgs erfgoed
Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL) loopt al dertig jaar voorop als het gaat om het behoud van prestigieuze kunstwerken. Het in Maastricht gevestigde atelier geniet wereldwijd bekendheid en restaureert en onderzoekt in opdracht van onder meer belangrijke musea, monumenteigenaren en de overheid. Recentste opdracht: het redden van het kostbare goudleerbehang uit de kamer van de Maastrichtse burgemeester.
Tja, hoe zal hij het zeggen? Natuurlijk is het goud-leerbehang uit de burgemeesterskamer heel veel waard. „Al praat je wel over een waarde die niet in geld is uit te drukken,” zegt Hans Schalken. „Deze wandbekleding is zo zeldzaam, dat er bijna niemand op de wereld is die dit soort kunst kan restaureren. Dat zegt wat mij betreft genoeg.”
Schalken is sinds april dit jaar bestuursvoorzitter a.i. bij SRAL. Samen met artistiek verantwoordelijke René Hoppenbrouwers mag hij leiding geven aan een wel heel bijzonder project: de instandhouding van het interieur van het stadhuis in Maastricht. Een klus die werd binnengehaald na een Europese aanbesteding, waarbij SRAL de enige bieder was. „Het geeft aan dat we uniek zijn. Het kunstwereldje is klein. Als we in Europa een concurrent hadden gehad, had die zich zeker gemeld”, aldus Schalken.
Dat de binnenkant van het markante gebouw op de Markt in de Limburgse hoofdstad, een hoogtepunt uit het oeuvre van de zeventiende-eeuwse architect Pieter Post, in allerijl voor miljoenen gerestaureerd moest worden, is te danken aan een klein, venijnig beestje. Eind 2014 bleek dat houtworm en houtrot de zaak zodanig hadden aangetast dat gesproken kon worden van acuut gevaar. Nu is het tijd voor de stijlkamers, die onderhoud en restauratie nodig hebben. Het stadhuis van Maastricht herbergt heel wat interessante stukken, weet René Hoppenbrouwers, artistiek verantwoordelijke bij SRAL . „Behalve aan het goudleerbehang in de burgemeesterskamer werken we aan de restauratie van vijf grote zeventiende-eeuwse schilderijen. Deze worden ook wel schoorsteenstukken genoemd, omdat ze vroeger de schouwen sierden in representatieve vertrekken.”
Aan de restauratie van de kunst uit het stadhuis wordt gewerkt door maar liefst negen specialisten en specialisten in opleiding. Ze wordt uitgevoerd op een plek die in principe voor iedereen toegankelijk is: het Bonnefantenmuseum, waar een van de restauratieateliers van SRAL is gevestigd. „Hier wordt een transparante ruimte ingericht die het publiek in staat stelt om alle facetten van het proces te volgen,” legt Schalken uit. „SRAL restaureert niet alleen, maar verricht ook specialistisch onderzoek naar bijvoorbeeld herkomst en authenticiteit. Daarnaast geven we opleidingen en worden we meer en meer een kennisinstituut,” vult Hoppenbrouwers aan. „Het uitvoeren van restauraties onder het toeziend oog van publiek zien wij ook als een van onze kernactiviteiten.” Musea en kerkbesturen uit binnen- en buitenland weten de weg naar het Maastrichtse bedrijf moeiteloos te vinden. „We werken nationaal en internationaal. We verzorgen trainingen in India en Rusland, maar we werken evengoed samen met lokale erfgoedorganisaties en de universiteit van Maastricht,” zegt Hans Schalken.
De grootste uitdaging bij een restauratie is het geld, weet Hoppenbrouwers. „In tegenstelling tot bijvoorbeeld de VS worden restauratieprojecten in Nederland doorgaans niet gefinancierd door vermogende particulieren, maar zijn musea en kerken afhankelijk van overheidssubsidies. Voldoende middelen bij elkaar krijgen is in Nederland vaak een moeilijke opgave. Je moet langdurige procedures doorlopen om restauratiewerk te financieren.”SRAL heeft inmiddels al duizenden restauraties op haar naam staan. Een indrukwekkend portfolio van kunststukken die zonder het atelier verder in verval waren geraakt. Inmiddels kan ook de Maastrichtse burgemeester Pennte Strake opgelucht ademhalen. „Het schitterende leren behang dat thuishoort in mijn werkkamer, blijft dankzij de Stichting Restauratie Atelier Limburg voor het nageslacht behouden. Dat alleen al is van onschatbare waarde.”