Eric Uijterwaal en de make-over van Centre Céramique
Als er één hedendaags gebouw symbool staat voor de ontwikkeling van Maastricht de afgelopen decennia, dan is het wel Centre Céramique. Dit beeldbepalende gebouw aan het Plein 1992 is van de hand van voormalig rijksbouwmeester Jo Coenen. Jaarlijks komen er 400.000 mensen over de vloer om naar tentoonstellingen te kijken, een lezing bij te wonen of de bibliotheek en de muziekschool te bezoeken. Een multifunctioneel gebouw waarin de beleving van cultuur centraal staat. Voor het eerst sinds de oplevering in 1999 heeft het gebouw onlangs een grondige make-over ondergaan.
Eric Uijterwaal is projectleider tentoonstellingen en heeft een flinke vinger in de pap gehad bij de implementatie van de nieuwe stijl die het hele gebouw van een nieuwe signatuur voorziet. „Het gebouw laat zich gemakkelijk lezen. Het heeft meer smoel gekregen.”
Centre Céramique is zonder meer een blikvanger. De architectuur van Jo Coenen is meermaals getypeerd als vriendelijke monumentaliteit. Het monumentaal gebouw nodigt inderdaad uit tot een bezoek. Ook de historie ademt in de architectuur subtiel door het gebouw heen. Modern en klassiek tegelijk. Het is ontegenzeglijk het paradepaardje van het relatief jonge stadsdeel Céramique. In visueel opzicht verbindt het de oude stad met het voormalige Sphinx-terrein aan de overkant van de Maas.
Transformatie
Deze opmerkelijke stadsuitbreiding nam in de jaren negentig met architecten van wereldklasse onder regie van Coenen zijn huidige vorm aan. Het lag dan ook voor de hand dat Jo Coenen betrokken was bij de transformatie die het gebouw onlangs onderging. Eric Uijterwaal: „We zijn uiteraard met Jo Coenen in zee gegaan voor de doorontwikkeling van het gebouw met nieuwe wensen als het implementeren van muziekonderwijs. Onder regie van Bureau Franken is de definitieve ontwerpfase afgerond en de uitvoering van de bouw opgestart. In deze periode is Bureau Kinkorn uit Tilburg aangesloten om mee te gaan denken over interieurvraagstukken en hoe om te gaan met de presentatie van erfgoed. Uiteindelijk is er met Zuiderlicht Creative Consultancy uit Maastricht een heldere stijl van het huis neergezet. Stang Gubbels heeft daarbij met zijn illustraties een duidelijk stempel gezet.”
„We wilden het gebouw letterlijk beter leesbaar maken. Wie erdoorheen loopt, komt met de geschiedenis van deze stad in aanraking. Niet opdringerig, maar wel aanwezig in een beeldtaal die meteen tot de verbeelding spreekt. Het gebouw heeft een thematische verdiepingsslag ondergaan waarbij ook de aanwezige erfgoedcollectie, voorheen verstopt in depot, wordt geïntegreerd in de bibliotheek. Erfgoed komt als het ware tot leven.”
Rondlopend door Centre Céramique 2.0 valt op dat het gebouw door de verbouwing weer in de pas loopt met de huidige tijd. Toen het gebouw in 1999 werd opgeleverd was de digitale evolutie nog niet zo ver voortgeschreden als tegenwoordig. „De uitdaging voor een bibliotheek is om relevant te blijven. Levendigheid en beleving zijn in dit ontwerp sleutelwoorden, denk ik. De jeugdbibliotheek bijvoorbeeld heeft een totale metamorfose ondergaan, gericht op een prettig verblijf van ouders en kinderen tussen de boeken. Je wandelt door dit gebouw en wordt voortdurend uitgenodigd om stil te staan bij iets. Het prikkelt de verbeelding en confronteert mensen op een toegankelijke wijze met de rijke historie van deze stad. En dan zijn er die vier studiecellen, eind jaren negentig ontworpen door Atelier van Lieshout. Die passen wederom naadloos in het ontwerp omdat in die objecten functionaliteit en een artistieke kwaliteit samengaan. Maar alles is getransformeerd. Ook de vloerbedekking en meubels. Hergebruik van materialen hebben we gepropageerd. Zo zijn boekenkasten omgebouwd tot vitrines en zelfs zitbanken”, aldus Uijterwaal.
Kleinere balies
Wat verder opvalt is dat de door Coenen ontworpen balies aanzienlijk kleiner zijn dan voorheen. „Klopt”, zegt Eric Uijterwaal. „Die waren vroeger kolossaal. Men werkte met meerdere medewerkers achter de balie. Tegenwoordig is dat niet meer nodig. Het retourneren van boeken is al heel lang geen handmatige activiteit meer. Daarnaast: het gebouw legt zich als het ware zelf uit waardoor de routing nauwelijks uitleg behoeft.”
„We zijn met verschillende projectgroepen aan de slag gegaan om ons aanbod op de best mogelijke wijze aan ons publiek aan te bieden. In totaal zijn er wel vijftig tot zestig collega’s actief betrokken geweest om bij te dragen aan programma’s van eisen en wensen. Veel expertise van binnenuit dus.”
Herkenbare taal
Eric Uijterwaal komt van oorsprong uit de design- en communicatiewereld. De wijze waarop het gebouw tot de bezoeker spreekt heeft daarom zijn speciale aandacht. „De illustraties door Stang Gubbels vind ik geweldig. De stadsgeschiedenis die hij afbeeldt ademt geen academische sfeer. De beeldtaal is levendig en niet gespeend van humor. In Centre Céramique miste ik altijd een zekere mate van uitgesprokenheid, een duidelijk profiel. Het Bonnefantenmuseum, waarin ik qua beeldtaal en presentatie een geestverwant zie, deed dat altijd veel beter. Ze waren herkenbaar. Met mooi of lelijk heeft dat niets te maken. Maar wel met een eigen smoel, herkenning. Ik denk te kunnen stellen dat de stijl van ons huis nu stevig is weggezet met een eigen typografie en iconografie.”
„Op elke verdieping valt wel iets te beleven. Muziekonderwijs, een podium voor fotografie en beeldcultuur, we vertellen aan de hand van onze erfgoedcollecties over de geschiedenis van Maastricht. Er staat een prachtige maquette van Maastricht in 1748. En uiteraard de bibliotheek; de plek voor taal, literatuur, inspiratie, kennisverrijking en ontmoeting.”
„Centre Céramique is meer dan een multifunctioneel gebouw. Het is een Gesamtkunstwerk dat ademt in de stad en leven brengt door kunst en cultuur. Het is een ontmoetingsplek die uitnodigt om zaken uit te diepen. Een uitgelezen locatie voor reflectie. En Maastricht zou Maastricht niet zijn als gezelligheid niet ook een belangrijke rol speelt. Een gebouw als uitnodiging. Je vindt er met zekerheid meer dan je zoekt.”
Avenue Ceramique 50, Maastricht (NL) – centreceramique.nl
