De hongerige emoties van Liza Ferschtman
Ze zit in een door groene palmbomen omzoomde tuin op een heuvel en heeft een prachtig uitzicht over Sâo Paulo. De internationale topvioliste Liza Ferschtman heeft de afgelopen dagen een stevige agenda moeten afwerken, dus een beetje rust is mooi meegenomen, vertelt ze in een skypegesprek.
Na de gecancelde afspraak in Amsterdam had ook deze ontmoeting via internet bijna niet kunnen doorgaan. Als gevolg van een flinke storm heeft een groot deel van Vila Madalena, een trendy wijk in het westen van de Braziliaanse miljoenenstad, bijna twaalf uur zonder stroom gezeten. Wat je in zo’n geval doet als de omgeving je volkomen vreemd is, en wanneer je − zoals zo vaak − helemaal op jezelf bent aangewezen? Welnu, je leest een boek. Met behulp van een batterijlampje. „Als het op literatuur aankomt, volg ik de mainstream. In dit geval de Napolitaanse romans van de Italiaanse schrijfster Elena Ferrante.” Het onder pseudoniem gepubliceerde epos over twee vriendinnen die elkaars rivalen worden, staat heel dicht bij de werkelijkheid, vindt Ferschtman. „De boeken staan vol met universele menselijke emoties. Ze kunnen je raken. Dat wil zeggen: als je ervoor openstaat. Dat is het mooie van literatuur. Met klassieke muziek is het eigenlijk net zo.”
Liza Ferschtman (Hilversum 1979) – ze wist onder meer de New York Times en de Guardian te bekoren vanwege haar plezierige wisselwerking met het orkest – praat open en ontspannen. Ondanks het drukke programma van de afgelopen dagen, waarin ze maar heel weinig aan slapen is toegekomen.
Even naar Zürich, om daar het huwelijk van haar beste vriendin bij te wonen, en vervolgens spoorslags naar Brazilië, om in verreweg de grootste stad van het Amerikaanse continent twee recitals met de vioolsonates van Brahms te geven. Emotioneel beladen maarherkenbaar, aldus Ferschtman. Net als de romans die zich afspelen in haar geliefde Italië. Over enkele dagen trekt ze verder. Naar Kalamazoo, een kleine stad in Michigan. Maar zo dadelijk eerst lunchen bij de Banana Verdhe, een vegetarisch restaurant en een van de gastronomische hotspots van de stad. Samen met een Franse vriend, die gisteren appte dat ook hij toevallig in Sâo Paulo was. In december is Liza Ferschtman, die op vijfjarige leeftijd voor het eerst een viool in handen kreeg, in Nederland voor een serie concerten met philharmonie zuidnederland. Onder de veelzeggende titel De indringende schoonheid van Liza Ferschtman verzorgt de ‘warmbloedige’ dochter van een topcellist en een toppianiste zeven optredens.
Centraal in de concertreeks staat het Vioolconcert van Mendelssohn, een van de vele klassieke meesterwerken die bij een groot publiek bekend zijn. Liza: „Het mooie van Mendelssohn is dat hij je emotioneel kan raken, maar dat zijn stukken tevens altijd iets lichtvoetigs hebben. Ze zijn licht, elegant en ze nemen je mee, omdat ze op een onverklaarbare manier herkenbaar zijn. Zijn muziek raakt aan alle emoties die in mensen zitten.” Heel anders dan Bach, wiens werk ze eveneens geregeld ten gehore brengt, vindt ze. „Bach is bovenmenselijk. Als je naar zijn muziek luistert kun je ook geraakt worden, maar op een heel andere manier. De emoties die hij oproept, zijn veel lastiger te omschrijven.”
Liza was niet meteen een zeer getalenteerde violiste. „Ik was verre van een wonderkind en heb er best hard voor moeten werken. Eigenlijk doe ik niets anders dan reproduceren wat anderen gemaakt hebben. De echte genieën zijn de mensen die creëren. Heel bijzonder dat we emoties van honderden jaren geleden kunnen terughalen doordat er mensen zijn die het hebben opgeschreven.”
Dat de liefde voor Mendelssohn opnieuw in haar is opgebloeid, is opmerkelijk, vertelt ze. „Het was het eerste volwassen vioolconcert dat ik ooit speelde. Het was het eerste volwassen vioolconcert dat ik ooit speelde. Totdat ik het onlangs herontdekte en er met een frisse blik en interpretatie naar kon kijken. En dat wil ik graag aan het publiek laten horen.”
Liza Ferschtman leeft naar eigen zeggen ‘een onwaarschijnlijk prachtig leven’. „Ook al is de werkdruk hoog en ben ik vaak alleen. Maar ik zie veel van de wereld en maak elke dag weer mooie dingen mee.” Goed lunchen hoort daarbij. „Ik ben erg bezig met eten en probeer erop te letten dat de kwaliteit ook goed is. Weinig koolhydraten, niet te veel suikers. Een paar uur voor een optreden eet ik niet of nauwelijks. Wel zorg ik dat ik goed geluncht heb.” Wat eten betreft gaat haar voorkeur onder meer uit naar Italië. „De concerten beginnen er om negen uur. Pas tegen kwart voor twaalf schuif je aan tafel. Sommige gerechten zijn ware composities. Zo herinner ik me een fantastische tartaar van tonijn. En in de buurt van Verona at ik eens risotto al radicchio rosso Veronese, bereid met Amarone. Echt koken beschouw ik als hoge vorm van kunst, net als het schrijven van romans en het componeren van muziek.”
De reeks optredens van Liza Ferschtman eindigt op 11 december in het Theater aan de Parade in Den Bosch. In de tussenliggende dagen worden onder meer het Parkstad Theater Heerlen (7 december) en het Theater aan het Vrijthof in Maastricht (9 december) aangedaan.
Foto’s: Marco Borggreve en Simon van Boxtel
