Center Court Kerkrade: ommekeer in Parkstad
Zonder diepe overtuiging, rationeel inzicht en hartstocht realiseer je geen grootse plannen. Het zijn dan ook precies deze eigenschappen die aan de basis staan van Center Court Kerkrade, het nieuwe, gezonde stadshart van Kerkrade. Want wie het cijfermateriaal over de hardnekkige gezondheidsachterstand van Zuid-Limburg tot zich laat doordringen, begrijpt meteen dat het de hoogste tijd is voor een gezamenlijke aanpak in een dergelijk ambitieus project. Een rondetafelgesprek met de initiatiefnemers.
Het ambitieuze plan voor Center Court Kerkrade ligt op de tekentafel. Deze zomer wordt begonnen met de bouw, de oplevering volgt naar verwachting na een bouwtijd van achttien maanden. Een kloppend hart waar wonen, zorg, bewegen, recreatie en cultuur elkaar vinden. Center Court wordt gerealiseerd op de plek van het vroegere ziekenhuis. Nu een parkeerterrein, maar straks een locatie die bruist van energie, waar de basis wordt gelegd voor een gezonde generatie Kerkradenaren. Want Center Court is veel meer dan een gebouw. Het is een beweging die in gang gezet wordt via doelgerichte programma’s gericht op het verbeteren van de levenskwaliteit van de inwoners. Het project is daarmee de belichaming van de trendbreuk op het gebied van gezondheid. Een trendbreuk die gerealiseerd moet en kan worden. Om zo de concrete sprong uit de verlammende achterstandspositie te maken, waarin de regio Parkstad zich al decennialang bevindt. De sense of urgency staat in het gesprek met de initiatiefnemers van Center Court Kerkrade niet ter discussie. De Zuid-Limburgse regio in zijn algemeenheid en Kerkrade in het bijzonder voert al sinds de mijnsluitingen de negatieve lijsten aan. Hoge werkloosheid, laaggeletterdheid, lage inkomens, een ongezonde bevolking met een gemiddeld lagere levensverwachting. Beste remedie is breed te focussen op een gezonde en vitale bevolking. „We moeten nu handelen voor de kinderen van morgen,” zegt burgemeester Petra Dassen. „De urgentie van deze uitdaging wordt breed gevoeld. Dit project bouwt aan een gezonde toekomst. Dat gaat niet van vandaag op morgen. We hebben vooral een lange adem nodig. Dit zullen we tientallen jaren moeten volhouden. Met de start van de bouw geven we een krachtige impuls aan de beweging die op gang gekomen is.”

Koploper
„We zijn koploper in het negatieve cijfermateriaal op gebied van gezondheid, sociale achterstand en levenskwaliteit,” bevestigt programmamanager Thomas Gelissen van programmabureau Trendbreuk. „Maar we lopen ook voorop met goede aanpakken. Dat moeten we verder uitbouwen. We hebben een unieke kans het tij te keren. Kerkrade kan daarbij een inspirerend voorbeeld voor de toekomst worden.” Burgemeester Dassen benadrukt dat Center Court weliswaar in haar gemeente gerealiseerd zal worden, maar dat de reikwijdte van de programma’s die samen met partners ontwikkeld worden de gemeentegrens overstijgt. „Dit project is van en voor de hele regio. We ontwikkelen programma’s vanuit Center Court of dragen bij en ondersteunen reeds bewezen effectieve programma’s. Daar waar het niet nodig is, hoeft het wiel niet opnieuw uitgevonden te worden. Denk bijvoorbeeld aan de Gezonde Basisschool van de Toekomst. Een pareltje qua project, dat we in de regio moeten omarmen en uitrollen. Alleen in gezamenlijkheid lossen we deze majeure gezondheids- en sociale problematiek op. We moeten samen een vuist maken. Overigens een voorwaarde van de provincie Limburg om dit project te ondersteunen: Center Court Kerkrade moet zowel een centrum- als een regiofunctie vervullen. Voor Kerkrade én de regio dus. Dit is een langjarige, structurele investering in de toekomst van de regio. Center Court Kerkrade is de materialisatie van die gezamenlijk gevoelde urgentie. Uiteindelijk draait het allemaal om het verbeteren van onze gezondheid en het vergroten van de levenskwaliteit. En daar is veel meer voor nodig dan het bouwen van een complex op het voormalige Atriumterrein.”
Focus en integraliteit
Volgens verantwoordelijk wethouder Huub Wiermans is het van belang met het project in te zoomen op jeugd, ouderen en de wijkontwikkeling. „Dat zijn de drie programmalijnen waarmee we starten. Belangrijk is ook dat het geheel van de Center Court-filosofie meer is dan de som van de individuele disciplines. Juist in de integraliteit, in de wijze waarop de onderdelen in elkaar grijpen, bereiken we winst voor onze doelgroepen. Voor ons is het van belang dat we door innovatieve programma’s en permanente monitoring meetbare successen boeken. We willen juist die mensen bereiken die tot dusver buiten onze scope vielen. Center Court Kerkrade gaat van de nood een deugd maken. Een project met programma’s die laten zien dat wij in de bewoners van deze stad en deze regio geloven. We zoeken overigens voor Center Court nog een nieuwe naam, die past bij de uitdaging waarvoor we staan.”
Care en cure
Voorzitter van de raad van bestuur van Zuyderland David Jongen benadrukt het belang van goede programma’s voor Center Court Kerkrade. „Belangrijk zijn kwaliteitsimpulsen voor de regio op het gebied van gezondheid. Door in te zetten op een innovatief concept dat opereert op het snijvlak van care – zorg − en cure − poliklinische zorg en medische behandeling − snijdt het mes aan twee kanten. We leveren zodoende de juiste zorg op de juiste plek. Goede voorlichting en preventieve gezondheidsprogramma’s zorgen ervoor dat minder mensen in het ziekenhuis belanden en dragen bij aan een langer en vooral gezonder leven. De zorgkosten kunnen met wel dertig procent omlaag door dingen intelligenter te doen en
krachten te bundelen. Het is hierbij overigens wel zaak ook de rol van de zorgverzekeraar niet uit het oog te verliezen. Door verbindingen te leggen met de sociale domeinen zorgen we ervoor dat we de problemen die vaak op latere leeftijd ontstaan bij de wortel aanpakken. Een laag opleidingsniveau is in dit brede verband misschien wel onze grootste zorg. Want mensen met een hogere opleiding zijn mondiger, beter geïnformeerd en beschikken in de regel over meer financiële mogelijkheden om bijvoorbeeld gezond voedsel te kopen.”

Hardnekkig
De problematiek in de regio is hardnekkig. Ondanks eerdere inspanningen is het niet gelukt om de achterstand op het gebied van gezondheid en participatie in te lopen. Volgens Wiermans is een fundamenteel andere aanpak daarom zo hard nodig: „Als we met zijn allen blijven doen wat we deden, krijgen we de resultaten die we altijd al hadden.” Thomas Gelissen: „Op tal van gebieden scoort Zuid-Limburg beduidend slechter dan elders in het land: een lagere arbeidsparticipatie, een hoger (jeugd)zorggebruik, meer risico op onderwijsachterstanden, een lagere levensverwachting en een ongezondere leefstijl. Maar liefst 17% van de kinderen in deze regio heeft overgewicht. Ook komen hier cardiovasculaire aandoeningen significant vaker voor dan elders. Dit alles heeft grote gevolgen voor de hele regio, op verschillende terreinen. Het is dus ook zaak om de basisscholen hierbij te betrekken zodat we al op jonge leeftijd kunnen werken aan die bewustwording voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Mooi voorbeeld is het project Gezonde Basisschool van de Toekomst waar goede resultaten geboekt worden. Gezondheid is immers meer dan het niet hebben van een ziekte; het is een state of mind, een mogelijkheid tot participatie en het gaat over het bevorderen van gelijke kansen.”
Lange termijn
Petra Dassen vult aan: „De nieuwbouw in het stadshart is een puzzelstuk, niet het ‘ei van Columbus’. De bouw van Center Court lost echt niet de hele problematiek op. Zo gemakkelijk is het niet. Ook de wijken met hun gemeenschapshuizen en het verenigingsleven met sportkantines die op deze ontwikkeling kunnen inspelen, hebben een belangrijke rol. Het zijn partners in onze aanpak, net zoals de zorg- en onderwijsinstellingen. Samen nemen we verantwoordelijkheid. Met vanuit Center Court gecoördineerde programma’s, die de kwaliteit van leven zullen verbeteren. Te veel mensen hebben existentiële zorgen. Daarbij hebben we het aangedurfd om een tijdshorizon te hanteren die ver over onze eigen bestuursperiode heengaat. We gaan met Center Court Kerkrade een commitment aan voor twintig jaar. In dit soort noodzakelijke verandertrajecten heb je een lange termijnvisie nodig en uithoudingsvermogen. Ik vind dat we deze inspanning verplicht zijn te leveren omdat de mensen van Kerkrade én de regio beter verdienen.”
Spin-off
Met Center Court Kerkrade wordt de problematiek integraal aangepakt. Huub Wiermans is ervan overtuigd dat dit project pas succesvol is wanneer het ook in de bredere sociale context wordt ingebed. „Meten is weten. Dat betekent dat we er een kennis- en expertisecentrum gaan inrichten, een netwerkorganisatie bestaande uit strategische partners uit het gezondheids- en sociale veld en de sport, waarin de resultaten worden gemonitord. We gaan veel harde data ophalen die helpen bij de aanpak van de problemen en die ook in toekomstig onderzoek kunnen worden gebruikt.” De wethouder spreekt in dit verband van noodzakelijke kruisbestuivingen die plaatsvinden tussen Center Court Kerkrade en de
regio, die ook een positieve economische spinoff kunnen genereren. „Nogmaals, we bekijken het project holistisch, vanuit een breed perspectief op de sociaaleconomische ontwikkeling van Kerkrade en Zuid-Limburg.” David Jongen knikt. „Niet alleen de eerder aangehaalde zorgverzekeraars zijn van essentieel belang in dit project. Ook de samenwerking met de Universiteit Maastricht, de Open Universiteit Heerlen en de Hogeschool Zuyd is wezenlijk om dit idee te laten slagen. Met toevoeging van deze gespecialiseerde knowhow kunnen we ook stappen zetten op het gebied van de EHealth. Het is van belang dat zowel de programma’s binnen Center Court Kerkrade als ook de samenwerking tussen de diverse stakeholders goed wordt gemanaged.”
Noodzaak
De deelnemers aan de ronde tafel zijn het eens: het welslagen van het project is geen wens, maar bittere noodzaak. Petra Dassen: „Het draait binnen de Center Court-gedachte niet om meer, maar om beter; beter leven in goede gezondheid. Het is nu tijd om het tij te keren, eruit te springen, de trend te breken en de gezonde toekomst te omarmen. Tijd om in beweging te komen, tijd voor actie. We verdienen het.”
