Naar een kleiner Europa

Daar is toch al langer over nagedacht. Dat de ministers van buitenlandse zaken van de oprichters van de Europese Gemeenschap dit weekeinde in een villa in Berlijn bijeen zijn om de gevolgen van Brexit te bespreken. Frankrijk, Duitsland, Nederland, België, Luxemburg en Italië vormden lange tijd de Europese Unie die naar behoren functioneerde en voor aardig wat welvaart zorgde.

Je hoorde bijna niemand klagen en zeker niet roepen dat we eruit moesten stappen. Maar daarna is het misschien te snel gegaan. Groot denken, dat is mooi, maar het moet wel functioneren. Dat is nogal wat, 28 landen, die zoveel mogelijk hun politiek op elkaar moeten afstemmen.

Volgens mij is dat nauwelijks te doen, vanwege de grote cultuurverschillen. We zijn wel allemaal Europees maar een Griek is heel anders opgegroeid dan een Bulgaar, dan een Spanjaard of een Belg.

Het zal best jammer zijn dat de Britten eruit stappen, maar of het nou echt een drama is, ik denk dat het meevalt, hoewel ik geen econoom ben, dus ik moet bescheiden blijven. Wat ik wel weet, dat is dat de Britten weliswaar officieel bij de EG waren, maar bijna nergens aan mee deden.

Ik kan me nog goed de Europese top in Maastricht herinneren, waar uiteindelijk de Euro werd geboren. Dat de vergaderingen zo lang uitliepen, kwam vooral door de Britten. Want de toenmalige premier John  Major wilde allerlei uitzonderingen bedingen, en hij kreeg grotendeels zijn zin.

Daarna moest er zowat bij elke Europese top steeds een aparte verklaring worden opgenomen, waarin een uitzondering werd gemaakt voor Groot-Brittannië. Met als gevolg dat ze enerzijds meedoen en mee profiteren van de voordelen van de EG, maar anderzijds op vele terreinen kunnen zeggen: dat geldt niet voor ons.

En dat werkt niet. Je bent volwaardig lid of geen lid, maar geen half lid. Dus in die zin is het dan maar beter dat ze er helemaal uitstappen. Een beetje rap graag, want als je toch besluit tot een scheiding, dan maar snel. Niet eerst van tafel en bed, en daarna pas definitief.

En dan zien we erna wel welk effect dat heeft. Op zich zal de wereld uiteraard handel blijven doen met Engeland, maar of bijvoorbeeld de City of Londen het sterke financiële hart blijft, dat moeten we nog gaan zien. En mocht het nadelig uitpakken voor de Britten, dan zijn ze dat zelf schuld. Dan krabben de EU-criticasters in andere landen zich misschien nog achter de oren.

Het is echt veel, 28 landen. Niet alleen qua cultuur zijn er grote verschillen, maar ook qua economie en welvaart. Die open grenzen zijn fijn, maar we hebben niet zitten wachten op de vele bendes uit Oost-Europa, die al stelend rondtrekken. Nee, dat is geen stigmatisering, het is een bekend gegeven.

De route die nu wordt ingeslagen met die informele minitop in Berlijn, is in feite heel interessant. Het zal niet betekenen dat ‘Europa’ weer teruggaat van 28 naar 6 landen. Maar er wordt nu hardop gesproken over ‘twee versnellingen’.  Dat lijkt ingewikkeld, maar het zou wel eens kunnen zorgen voor een beter functionerend Europa. En voor meer bewegingsvrijheid voor de afzonderlijke landen.

Om Europa nu helemaal op te doeken, dat lijkt me niet handig. Alle grenzen dicht, dat werkt ook niet en om weer met zowel guldens, franken en marken in de beurs rond te lopen, dat is ook een gedoe.

Maar wat bescheidener ambities, dat zou meer aansluiten bij de realiteit. En bij de behoeften van de bewoners in die Europese landen. Een samenwerking willen ze wel, maar niet dat vanuit Brussel alles geregeld wordt. Dat is niet alleen het signaal van Brexit, maar ook van wat er broeit in de andere landen.