Limburgs accent op televisie
In een interview met Eva Jinek in de Telegraaf geeft André Rieu antwoord op haar stelling: ‘In iedere Limburger zit een minderwaardigheidscomplex’. Rieu: ‘Helemaal niet. In geen enkele Limburger. Dat maken Hollanders er graag van.’ En: ‘Op de Duitse televisie zie je bijvoorbeeld nieuwslezers die Beiers spreken en dat vindt iedereen volstrekt normaal. In Nederland is het niet mogelijk om iemand uit Friesland, Drenthe of Limburg het nieuws te laten lezen. Dat vind ik fout. Het moet een goede weerspiegeling van heel Nederland zijn.’
Uit mijn hart gegrepen, want het is zo. Ik was dik vijftien jaar correspondent in Limburg voor het NOS-journaal, nog voor de periode dat we regionale televisie hadden. Een cameraploeg op straat was nog een echte bezienswaardigheid. Het was in al die jaren een plezierige samenwerking. Met bijvoorbeeld Charles Groenhuijsen die in een boerenkiel zijn eerste reportage kwam maken, en wel over het carnaval in Maastricht. Met Pauline Broekema, met wie ik samen naar de Ardennen toog bij – 20 graden, om te zien hoe Nederlanders daar de wintersport beleefden. We dronken een jenever om warm te blijven.
Het ging er altijd collegiaal naar toe. In hun ogen was ik eigenlijk buitenlands correspondent, want tja, Limburg, dat was meer dan de overzeese gebiedsdelen een andere cultuur voor Hilversum. De meesten waren heel gedreven met hun werk bezig. Ik deed de voorbereiding, zij maakten het af. Sommigen maakten zich er wat gemakkelijker van af. Zoals Herman van der Spek die me de interviews op de kunstbeurs Pictura (de voorloper van TEFAF) liet doen. ‘Dan ga ik ondertussen vlaai kopen, dat heb ik mijn vrouw beloofd’. Als een souvenir dus eigenlijk.
Zelfstandige reportages maakte ik ook veel, zeker als het dringend was, want het duurde te lang voordat een verslaggever vanuit Hilversum in het zuiden was. Dan was de formule zo dat ik de interviews deed en de begeleiding van de bijbehorende beelden. En in Hilversum zetten ze het onderwerp in elkaar. Ik moest wel buiten beeld blijven en mijn vragen ook zo stellen dat ze alleen maar de antwoorden hoefden te gebruiken. De nieuwslezer of een redacteur in de studio praatte het dan aan elkaar. Waarom hiervoor gekozen werd? Ik behoorde niet tot de ‘vaste gezichten’ van de NOS. Nee, inderdaad, als je dat gezicht consequent buiten beeld houdt, word je vanzelf geen ‘vast gezicht’. Maar de belangrijkste reden: ik sprak met een zachte ‘g’. Dat vonden ze wel charmant, maar naar hun idee was dat niet de bedoeling bij de nationale zender, ook al sprak ik normaal Algemeen Beschaafd Nederlands. Zoals die Beierse verslaggever van het ZDF het Algemeen Beschaafd Duits hanteert maar wel tot de ‘vaste gezichten’ behoorde en nog behoort.
Ik ben er niet verbitterd over, het ging nu eenmaal zo, en ik verdomde het om dan mijn keel te gaan schrapen om toch in de buurt te komen van wat ik zie als een Hollands accent. Ook niks mis mee, maar gewoon ook een accent. Alleen hebben ze dat boven de rivieren toevallig uitgeroepen tot norm en de rest van het land voldoet daar dus niet aan.
In feite heeft Eva Jinek ook een accent. Ze heeft voortdurend een hete aardappel in de keel. Kan me niet voorstellen dat ze die in haar jeugdjaren in Amerika ook al had.
Nee, we hebben geen minderwaardigheidscomplex maar het valt me wel op dat er toch best wat Limburgers in medialand zijn, die zich dan maar het Hollandse accent hebben aangeleerd. Ik snap dat wel, want het opent deuren in Hilversum. Ze plegen volgens mij geen ‘verraad’, ze denken pragmatisch.
Maar André Rieu heeft wel gelijk. De nationale zenders zouden boeiender worden als je verschillende ‘toonsoorten’ in allerlei programma’s zou horen. Net zo goed als dat ze bewust of onbewust toch ook proberen ‘de andere Nederlanders’ ook aan bot te laten komen. Dus ook wat Antilliaanse en Surinaamse invloed in Hilversum. Mooi zo. Humberto Tan verrijkt echt de Nederlandse tv met zijn soepele, spontane wijze van presenteren.
Maar dus waarom ook niet een paar Limburgers met hun eigen, mooie klank? Liefst een paar jonge talenten die fris van de lever de zachte ‘g’ niet alleen sexy maar ook functioneel maken.
Jo Cortenraedt
