Heimwee naar Europa
Aan de frisse blauwe jurk van Melania Trump, ontworpen door Ralph Lauren, lag het in ieder geval niet. Een zekere stijl kan haar niet ontzegd worden. Ze is van huis uit Europeaan. Maar ik heb maar weinig gekeken naar de plechtigheid rondom de inauguratie van Donald Trump. Niet eens omdat ik niet zo warmloop voor zijn ideeën – we moeten eerst maar zien wat het in de praktijk gaat worden – maar het optreden als zodanig van de goede man bezorgt me een ongemakkelijk gevoel. De stijl van zijn vrouw is bij hem niet terug te herkennen, behalve dan de witte tanden.
Hij kijkt boos, heeft een wat lompe lichaamstaal en het lijkt erop alsof hij voortdurend een act uitvoert. Zijn toespraak was voor Europa niet vrolijk, daar moeten we dan een antwoord op verzinnen. Maar hij had vooral niet het fatsoen om toch zijn voorganger eventjes te bedanken, wat wel gebruikelijk is. Juist dat gebrek aan hoffelijkheid bezorgt me een gevoel van onbehagen.
Of Obama nou wel of geen goede president is geweest, de meningen zullen nog lang verdeeld blijven. Maar stijl heeft hij in ieder geval, en fatsoen en respect voor anderen ook. En hij is intellectueel. Tegenwoordig bijna een scheldwoord. En natuurlijk is niet elke afgestudeerde ook iemand die logisch kan nadenken. Van de week betoogden twee vrouwelijke wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam nog dat er in Nederland ruimte moet zijn voor vrouwen in boerka, in het kader van de vrouwenrechten. Dan ben je waarschijnlijk wat veel tussen de boeken blijven steken en ben je al lang niet meer tussen de mensen gekomen.
Maar niettemin, dat een president van een land als Amerika gestudeerd heeft, vind ik wel een pre, zoals bij Obama.
Het debat in het Turks parlement over het afschaffen van de parlementaire democratie heb ik niet op televisie gezien. Wel jammer, want ik lees dat er met bloempotten gegooid is en dat parlementsleden elkaar geslagen en gebeten hebben. In ieder geval hebben de volksvertegenwoordigers besloten dat ze straks niks meer te vertellen hebben en dat alle macht gaat naar de almachtige president Erdogan, en wel tot 2029 op z’n minst. Daarmee neemt Turkije definitief afscheid van Europa en schaart het zich onder veel Afrikaanse landen waar de presidenten ook zijn verworden tot dictators die met geen stuk hout zijn weg te krijgen.
Turkije drijft dus weg van Europa, Amerika ook, evenals Rusland. En de Chinezen doen sowieso wat ze zelf willen. Zelfs binnen Europa hoor je veel negatieve geluiden over het eigen continent. Met als dieptepunt deze week de AfD-voorman Höcke die af wil van de Holocaust-herdenking. Dan begint m’n maag toch langzaam maar zeker te draaien. Zeker als iemand als Geert Wilders daar geen afstand van neemt, sterker nog, hij organiseert vandaag samen met deze enge man en gelijkgestemden zoals Marine Le Pen een gezamenlijk congres.
Dat er veel kritiek is op ‘Brussel’ kan ik begrijpen. En ook dat thema’s als veiligheid, criminaliteit, de nadeel van massale immigratie enzovoorts te lang zijn onderschat door de reguliere politieke partijen. Wat dat betreft hebben veel raspolitici toch niet de kunst verstaan om aan te voelen wat onder de mensen leeft. De wereld tussen de Amsterdamse grachtengordel en Amsterdam-Noord is lichtjaren van elkaar verwijderd.
Maar om nu de bruine kant op te gaan, dat is dan toch het andere uiterste, waar je niet aan moet denken.
Net zo goed als Trump met z’n protectionisme teruggaat naar de jaren dertig. Laat hem maar schreeuwen tegen Europa. Maar hij meldde onlangs wel met enige trots en bijna een gevoel van heimwee dat z’n voorouders uit Duitsland kwamen. Dat ie daar maar zuinig op is. De belangrijkste waarden van de hedendaagse ‘vrije wereld’ komen allemaal uit Europa, niet uit Azië, Afrika of het Midden-Oosten.
Enig zelfbewustzijn in Europa en de wil om die waarden te behouden, dat kan geen kwaad in deze tijden van grote, maar vaak ondoordachte uitspraken.
Jo Cortenraedt
