De naschok

Afgelopen dinsdagavond had ik in Brussel  interviews met respectievelijk Herman van Rompuy (voormalig voorzitter Europese Commissie) en de huidige voorzitter Jean-Claude Juncker. Dit in het kader van een project rondom het thema ’25 jaar Verdrag van Maastricht’.  De interviews gingen met name over Europa.

In de interviews zelf, met draaiende camera, hebben we het nauwelijks over de Amerikaanse presidentsverkiezingen gehad. Dat had op dat moment niet veel zin, want de uitslag kwam pas de volgende ochtend. Maar buiten de camera was het wel duidelijk dat beide heren het nagenoeg uitsloten dat Donald Trump het daadwerkelijk zou halen. Tot hun opluchting, want ze hadden geen hoge pet op van de man. Ik knikte bevestigend, we waren hoopvol gestemd.

Hoewel ik wel mijn twijfels had of die rare FBI-actie met de aankondiging van een nieuw onderzoek naar de emails van Hillary Clinton, en een dag voor de stembusgang weer de afronding daarvan, geen roet in het eten zou gooien. Immers, in de peilingen had ze er daadwerkelijk last van.

Ik ben bewust die nacht niet opgebleven, vooral ook omdat bij vorige verkiezingen steeds bleek dat de uitslag pas tegen de ochtend kwam. Dus dan gewoon vroeg opstaan, dat was efficiënter en gezonder.

Zelden zo geschrokken bij het aanzetten van de televisie, in dit geval CNN. Het scherm kleurde met de minuut roder.

De Amerikaanse polls en de media hadden er flink naast gezeten. Zoals dat in Europa ook steeds vaker het geval is. De media in de haarvaten van de samenleving? Nou, ik vrees dat de journalisten tegenwoordig vooral op kantoor zitten, ergens op een industrieterrein. En als ze dan met elkaar in de kantine hebben gesproken, of in een journalistencafé, dan weten ze wat er leeft onder ‘het volk’.  Niet dus.

Eerlijk gezegd ben ik nog altijd een beetje in shock na de verrassende uitslag. En veel mensen nog die ik spreek, ook mijn eigen kinderen. Het gaat dan niet zozeer over links of rechts, maar gewoon het feit dat de Amerikanen in meerderheid (althans in kiesmannen) voor een toch wel enigszins rare kwast kiezen. Iemand die miss-verkiezingen organiseerde, een smaak heeft van klatergoud en zich uit in simpele one-liners.

Natuurlijk, in zijn optreden na zijn overwinning was ie ineens een stuk rustiger. Complimenteerde Clinton met haar campagne (die dus niet goed is geweest) en toonde in het Witte Huis respect voor Obama, terwijl hij hem in het recente verleden de slechtste president na de oorlog noemde.

Of Obama werkelijk een goede president is geweest, dat is de vraag. In eigen land zijn er kennelijk heel veel mensen ontevreden. Maar in ieder geval is die Obama geciviliseerder, genuanceerder, zo bleek ook bij die ontmoeting deze week. Maar blijkbaar hebben veel Amerikanen geen behoefte aan nuances.

Zoals de aanhangers van Wilders, Monasch, Baudet en in Frankrijk Le Pen daar ook geen behoefte aan hebben. Ze zijn vooral TEGEN. Wat dat ook moge zijn. Ooit had de SP ook zo’n verkiezingsleus: TEGEN. Ik vond dat niks. Ik wil weten waar een partij vooral VOOR is. Anders vind ik het erg goedkoop. Maar het werkt blijkbaar bij een deel van de bevolking, daar waar de frustraties zich opstapelen. Daar waar men zich afzet tegen ‘ze’.

En het moet gezegd, veel ‘gewone’ mensen voelen zich tamelijk vernederd door de gevestigde politiek en de daaraan gelieerde media. Zoals Clinton een ongelooflijke blunder maakte door de aanhangers van Trump ‘stakkers’ te noemen. Een enorme arrogantie, waar haar tegenstander dankbaar gebruik van maakte. Want hij sprak niet zoals Clinton in complexe, mistige taal, maar in heldere oneliners en zette daarbij een pet op. Man van het volk. In de praktijk niet natuurlijk, want miljardair die geen belastingen betaalt. Maar wel goed gespeeld. 

Trump is niet goed voor Europa, dat vrees ik oprecht.  Daarom hoop ik dat we Europa met allerlei onzinnige referenda niet nog meer afbreken na Brexit. Het heeft geen zin om aan alle grensovergangen weer een slagboom te zetten en de euro af te schaffen. Dat werpt ons terug naar vroeger, toen alles bepaald niet beter was.

Maar in Brussel moeten ze wel gaan begrijpen dat ze zich niet met alles moeten bemoeien en dat er serieuze problemen zijn die ‘de man in de straat’ beleeft en niet opgelost worden onder het regime van politieke correctheid. Maar als de serieuze politieke partijen die thema’s zoals de negatieve kanten van massa-immigratie niet kritisch durven oppakken, dan gaan populisten ermee lopen en krijg je gevaarlijke toestanden.

Trump heeft zich al positief uitgelaten over Erdogan, de Turkse president die meer en meer een dictator is geworden. Dan weten we dus al dat we uit Washington weinig nuance hoeven te verwachten.

De politici van de gevestigde partijen in Europa zullen licht nerveus zijn geworden. Ik denk dat ze moeten beginnen met een andere taal te spreken. Niet meer die wollige zinnen, ingegeven door adviseurs en mediatrainers. Ik zou elke politicus willen aanraden te stoppen met mediatraining. Want die leidt alleen maar tot nietszeggend gewauwel, waar de kiezers dwars doorheen kijken.

Spreek voor de televisie in dezelfde taal zoals je thuis tegen je partner en kinderen spreekt. Alleen dan heb je enige kans dat ze je nog vertrouwen. Voor mijn part zeg je een keer ‘pleur op’.  Niet mijn favoriet taalgebruik, maar het kan een keer helder zijn.

Jo Cortenraedt