Centralisatie efficiënter? Help
Centralisatie efficiënter? Help
Het werd in de krant nogal zwaar aangezet onder de kop ‘Grootste misstap in geschiedenis van Maastricht’. Dan denk je aan verkeerde verdedigingstactieken die de stad in diverse oorlogen eventuele gevoerd zou hebben. Maar zo ernstig blijkt het niet te zijn. Nee, het gaat om een plan voor een gezamenlijk ‘dienstencentrum’ in Heerlen voor de gemeenten Maastricht, Sittard-Geleen en Heerlen. De afdelingen ICT, inkoop, personeels- en salarisadministratie zouden dan gebundeld worden in een kantoor in Heerlen.
De ambtenaren van Maastricht schijnen het niet te zien zitten, maar klaarblijkelijk wil het stadsbestuur de overplaatsing toch doorzetten. In dat soort gevallen zie je dat de factor ’draagvlak’ geen doorslaggevende rol speelt.
Ik ken de casus niet, dus weet niet of met het plan inderdaad zoveel miljoen bespaard kan worden of niet. Daar gaat de discussie nu over. Wat ik wel weet is dat er inmiddels op vele niveaus allerlei centralisaties hebben plaatsgevonden en dat allemaal onder de vlag ‘efficiency’. Meestal zijn het snelle managers die met de calculator in de hand dit soort processen erdoor jassen, vaak tegen de zin van het personeel. En het blijkt nogal eens dat vooral de kwaliteit van de dienstverlening achteruit holt.
Het pijnlijkste voorbeeld is wellicht het onderwijs. Steeds meer scholen gingen fuseren, want dat zou efficiënter zijn. Altijd weer dezelfde argumenten: zoals gezamenlijke inkoop, goedkopere huisvesting en een eenvormig ICT-systeem. Steeds meer komen we nu erachter dat die onderwijsfabrieken niet werken, dat van efficiency nauwelijks sprake is en dat het onderlinge contact veel poverder wordt door de massaliteit.
‘Dicht bij de burger’, hoor ik de diverse overheden altijd roepen. Maar in de praktijk wordt er vooral ‘gebundeld’. En dan komen met name de ambtenaren juist verder van de burger af te staan. Nog even los van het feit dat een boel ambtenaren vanuit Maastricht en Sittard-Geleen nu dagelijks naar Heerlen zouden moeten gaan rijden. Dat strookt niet met het streven naar meer duurzaamheid.
De scholen zoeken inmiddels naar wegen om de samensmeltingen weer ongedaan te maken, omdat ze merken dat kleinere schoolgemeenschappen beter werk afleveren en prettiger zijn voor leraren en leerlingen. Samenwerking is overigens prima. De ziekenhuizen in Limburg bijvoorbeeld werken meer en meer samen. Wisselen informatie uit over de beste behandelmethoden bijvoorbeeld. Maar dat wil niet zeggen dat je er één kolos van moet maken.
Bij de politie hebben we hetzelfde proces gezien. Daar had je ook van die managers die riepen dat er meer gecentraliseerd moest worden. Met als gevolg dat in kleinere gemeenten de politiebureaus gesloten werden. Alles wordt nu centraal aangestuurd. En wat blijkt: de politie weet niet meer wat er zich in de dorpen afspeelt, de dorpsagent is verdwenen, niemand kent elkaar meer. De patrouillewagen die bij ontij dan toch een keer vanuit de stad komt aanrijden, gaat menigmaal de verkeerde kant op, want ja, de stadsagenten kennen de weg in het dorp niet, laat staan de mensen.
Laatst was ik nog bij de apotheek in het dorp. Die werkt ook steeds ‘efficiënter’ en ‘moderner’, althans dat zal de directie van de keten waar deze vestiging bij hoort, zelf wel vinden. Maar de service is belabberd geworden. Vroeger had elke huisarts nog een eigen apotheek. Wel zo handig, op dezelfde locatie werd je meteen geholpen. Dat ging heel vlot. Daarna kwam een aparte dorpsapotheek. Minder persoonlijk, maar dat ging ook nog wel. Recept afgeven, de medicijnen in ontvangst nemen en eventueel afrekenen of een briefje of mailtje voor de ziektekostenverzekering.
Maar het wordt nu steeds ingewikkelder in die apotheek. De wachttijden zijn al gauw een half uur voordat je aan de beurt bent, vandaar ook dat je een nummer moet trekken. Het bedienend personeel zoekt het recept en moet dan minutenlang van alles doen in het computersysteem, kennelijk ook weer om het proces ‘efficiënter’ te maken. Maar als klant sta je maar te wachten terwijl ik denk, kom hier met dat doosje pillen, doe svp de boekhouding op een ander moment. Ook vervelend voor het personeel trouwens dat ze steeds meer administratie moeten doen.
En als je een doosje aspirine vraagt, duikt de betreffende dame ook weer in de computer. Om te kijken naar je patiëntendossier. Dan word je verteld welke effecten een aspirine kan hebben. Je krijgt je er uitgebreide ‘patiëntenvoorlichting’ bij. Terwijl de ruimte vol zit met allemaal wachtende klanten. Ppfff. Niet zelden ga ik er met een lichte hoofdpijn weg. Tijd voor een aspirine.
Jo Cortenraedt
