Met André Rieu in Tel Aviv
Van de week bracht ik een deel van de Paasvakantie, die in Nederland overigens niet meer bestaat, door in Tel Aviv. Niet als vakantie overigens, maar voor de verslaggeving rond de eerste concerten van André Rieu in Israël.
Het was al zo’n dertig jaar geleden dat ik er voor het laatst was en uiteraard is er veel veranderd. Met alle nieuwe wolkenkrabbers gaat Tel Aviv mee in de trend om vooral de hoogte in te bouwen, dus ook hier opvallende en qua architectuur soms bijzondere wolkenkrabbers.
Het hotel waar ik verbleef, lag perfect gelegen aan het strand. Alleen moet het al heel wat jaartjes geleden zijn dat de schilders, stukadoors en andere vaklui langs zijn geweest. Dat schijnt in deze stad in meer hotels het geval te zijn. De eigenaar verhuurt het gebouw aan een exploitant, die verdient er zoveel mogelijk geld aan zonder serieus onderhoud te plegen, en op een zeker moment loopt de huurtermijn af en komt er een nieuwe exploitant. Op een zeker moment is een grondige restauratie onvermijdelijk, maar het wordt zo lang mogelijk vooruitgeschoven.
Gelijkertijd worden aan de prachtige en mooi aangelegde strandboulevard weer nieuwe hotels bijgebouwd. Die zien er wel prima uit, maar de prijs ligt dan nog een stuk hoger als bij die andere adressen het geval is.
Op sommige gebieden is Tel Aviv supermodern, op andere gebieden mag er nog wel wat gebeuren. Waarbij het onderhoud van gebouwen bovenaan staat. Gelijkertijd is het land heel high-tech en in Tel Aviv zie je dat het beste. Heel veel gaat automatisch. In dit geval ook wel handig, want service staat niet hoog in het vaandel bij de Israëliërs. Personeel in hotels, restaurants, winkels en op vliegvelden reageert vaak ongeïnteresseerd. Het hoeft allemaal niet zo nodig.
Van de andere kant is het land, zeker in deze regio, heel eigentijds. Op het strand waan je je in Spanje of voor mijn part Ibiza. De Israëlische vrouwen hebben qua schoonheid een reputatie hoog te houden en trainen langs de strandboulevard net zo hard als de Braziliaanse dames om hun figuur strak te houden. Wat ik bijzonder vind, is dat de vrouwen in dit land, en toch zeker Tel Aviv, zeer geëmancipeerd zijn en zelf bepalen wat ze willen op economisch, maatschappelijk en ook op relationeel en seksueel gebied.
Toen ik tussen alles door even op het strand zat en me voor een moment in Zuid-Frankrijk waande, realiseerde ik me dat in alle landen rondom Israël heen die vrijheid voor vrouwen niet bestaat. Niet in de Gaza, niet in Egypte, niet in Jordanië, niet in Libanon (behalve in de christelijke wijken van Beiroet). Er wordt veel gesproken over de mogelijke onderdrukking door Israël van de Palestijnen – daar wordt al decennia over gediscussieerd – maar de nederige positie van de vrouwen in die gebieden en landen lijkt mij niet op het conto te komen van Israël, maar meer van de locale religieuze gebruiken.
Hoe dan ook, in Tel Aviv kun je gelijk in West- en Zuid- Europa lekker genieten op sfeervolle terrasjes, van wijn of andere drank, maar zeker van de vele keukens die hier ruim vertegenwoordigd zijn. Wat dat betreft heeft deze Israëlische metropool een internationale naam hoog te houden. Voor gastronomen is dit vooral interessant als zij willen experimenteren, met alle mixen van keukens uit het Midden-Oosten en andere regio’s. De biologische trend werd hier al ingezet toen we er in West-Europa nog aan moesten beginnen. Tel Aviv is wat betreft gastronomie, uitgaan en ook qua kleding heel hip te noemen.
En dat in het Beloofde Land, waar de bijbelse teksten vandaan komen. Vooral de jongeren in Tel Aviv zijn fel tegen een ruimere invloed van de orthodoxe joden met hun oeroude religieuze gebruiken. Je ziet dan ook weinig mannen in zwart-witte gewaden, hoed en pijpenkrulletjes, anders dan in Jeruzalem. Moslims wonen er ook, maar het lijkt erop dat het niet de radicaal-orthodoxen zijn, die hier zijn opgegroeid.
Het seculiere karakter van zo’n stad bevalt me wel, ook al is de ambiance soms ook wel erg zakelijk, een beetje op z’n Amerikaans. En vreemd genoeg voelde ik me, ondanks alle politieke spanningen in en rondom dit land, een stuk veiliger op straat dan in Nederland of België. Ik geloof dat het land minder aantrekkelijk is voor criminelen, want met de Israëlische security valt niet te lachen.
In een radiouitzending kreeg ik de vraag of er Palestijnse protesten waren geweest bij het basketbalstadion voor aanvang van de concerten van André Rieu. Nee, geen demonstrant gezien. Wel Arabische mensen in de zaal, sommige vrouwen met hoofddoek, maar evenzeer genietend van de muziek.
De oproep van een aantal minder bekende Nederlandse artiesten aan Rieu om de concerten af te gelasten, was niet erg realistisch. Al een jaar vooraf worden de contracten met het stadion, de hotels en dergelijke afgesloten en wordt de logistiek opgestart. Afgelasting op het laatste moment zou leiden tot een verlies van vele miljoenen euro’s.
Maar los daarvan, André Rieu had gelijk toen hij me deze week vertelde dat hij overal waar hij welkom is naar toe gaat om muziek te spelen. Een afgelasting zou de vrede niet dichterbij brengen. Bovendien zou hij dan ook niet meer kunnen optreden in pakweg Amerika (vanwege Trump) en Turkije (vanwege Erdogan). In Israël is de situatie politiek enerzijds enorm complex, en is het al decennia niet gelukt om vrede te bewerkstelligen. Anderzijds heb ik begrepen dat er intussen volop handel wordt gedreven tussen Israël en de Arabische landen, die het politieke bestaan van Israël niet erkennen. Het is ook veel geschreeuw voor de bühne, niet het minst door de radicale Palestijnse beweging Hamas, die behalve door het dictatoriale Iran door vrijwel geen enkel ander Arabisch land wordt gesteund. De nieuwe Saoedische machthebber kroonprins Mohammed bin Salman heeft deze week zelfs voor het eerst erkend dat de joden recht hebben op een eigen land, hetgeen nogal spectaculair is.
Ik verwacht niet dat wanneer André Rieu gaat optreden in een Arabisch land – de besprekingen met onder meer Egypte zijn gaande – dat er dan vanuit Joodse en/of Israëlische hoek oproepen komen dat Rieu niet moet gaan vanwege de politieke situatie aldaar. In die zin is het toch zo dat ze in Israël ondanks alles meer vrijheid gewend zijn en als enige land in die regio ook een democratisch systeem en een vrije, kritische pers hebben.
Een beetje meer nuance in de discussie in Nederland zou dus geen kwaad kunnen, in deze en vele andere kwesties.