Je suis…?
Je leest het overal, ‘je suis Charlie’. Velen voelen zich verbonden met de vermoorde journalisten van het Franse blad ‘Charlie Hebdo’. Bij veel indrukwekkende demonstraties tegen de terreur zie je deze leuze terugkeren. De deelnemers willen daarmee zeggen dat de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid een algemene waarde zijn, van iedereen.
Dat is hartversterkend. Toch denk ik dat dit niet de enige manier is om ons te verdedigen tegen de niets ontziende terreur van terroristen, die doorgaans een islamitische achtergrond hebben. De westerse landen zullen zich niet alleen met het woord, maar ook fysiek en militair moeten verdedigen tegen deze laffe aanvallen, waaraan zeker nog geen einde is gekomen. De symboliek van de demonstraties is prachtig en raakt de kern van onze waarden. Maar aan die symboliek zullen de verdwaasde radicalen geen boodschap hebben, zei spreken de taal van de kalasjnikov. Ze kennen ook geen nuances, alleen zij hebben gelijk, zij weten wat de profeet bedoeld heeft. Ben je het daar niet mee eens, dan hoef je niet op genade te rekenen.
Het is goed dat de aanslagen in Parijs zoveel indruk hebben gemaakt op de mensen in vele landen. Maar ga er maar vanuit dat heel wat moslims er weinig van mee krijgen. Dat merk ik in de contacten die ik zelf heb. Veelal lieve en sympathieke mensen, heel gastvrij ook. Sommigen zijn helemaal ‘verwesterd’, zij voelen de pijn van dit geweld het meest. Maar het valt me op dat bijvoorbeeld jonge Marokkanen en Turken, ook de meer moderne (althans qua kleding en dergelijke), er eigenlijk niet veel van gezien en gelezen hebben. En dus ook wat verwonderd zitten kijken naar het feit dat wij zo geshockt zijn. Persvrijheid, dat zegt hen niet veel, ze weten nauwelijks wat dat betekent. Veel Marokkanen, Turken en andere ‘allochtonen’ (als dat woord nog gebruikt mag worden) volgen de westerse media helemaal niet. Zij zijn gewend om te kijken naar bijvoorbeeld de Turkse televisie. Niet dat daar de aanslagen worden opgehemeld. Maar de toonzetting is toch anders, het belang wordt ook anders ingeschat. Want er zijn ook aanslagen in Turkije, vaker dan hier.
Sinds het regime van president Erdogan is er sowieso geen sprake meer van persvrijheid in Turkije. Bij de bosjes worden ze opgepakt, deze week nog twee Nederlandse journalisten. Elk kritisch woord wordt uitgelegd als een ‘terroristische activiteit’ en dan heb je in feite geen juridische bescherming meer. In Turkije worden meer journalisten gevangen gehouden dan waar ook ter wereld.
De inwoners van Turkije weten nauwelijks dat hun pers aan de ketting ligt. Want die mag daar niet over berichten. Maar waar ik me zorgen over maak is dat Turken in bijvoorbeeld Nederland, België of Duitsland dat vaak ook niet weten. Omdat ze niet ‘onze’ media volgen, maar die in hun ‘eigen land’. Want zo zien ze het vaak toch, ook degenen die hier geboren zijn. De Turkse cultuur, de gebruiken en veel gevallen ook het geloof, dat zijn de richtlijnen. Niet de Nederlandse of Belgische grondwet. Dat geldt uiteraard niet voor allemaal, maar toch voor velen, zo merk ik. Niet dat ze daardoor achter de terreurdaden staan, nee, dat zal voor de meesten niet het geval zijn. Maar ze nemen op veel gebieden niet onze westerse waarden over, dus ook niet die van de vrijheid van meningsuiting. Tenminste niet als er kritiek wordt geuit op bijvoorbeeld de islam. Of dat er cartoons verschijnen over de profeet. Dat wordt in brede islamitische kring niet gewaardeerd, ze begrijpen het ook niet. Zien het als een aanval, niet als satire. ‘Je suis Charlie’, dat zegt hen niks.
Dat onbegrip, ook bij veel jongeren, dat betekent dat er een veel grotere kloof is tussen hen en de westerse wereld waarin ze leven, dan je op het eerste oog zou denken. Met instituten als islamitische scholen, waar naar ik vrees weinig over de westerse waarden verteld zal worden, wordt het er niet beter op.
Die kloof, die eerder breder dan smaller wordt, die vind ik benauwend.
Jo Cortenraedt
