Dubbel gevoel in Frankrijk

Of je nu met vakantie bent, of al werkend, rondtrekkend door Frankrijk krijg je het goede leven vanzelf wel mee. De verfijnde keuken, de mooie wijnen, de afwisselende landschappen en natuurlijk de Fransen zelf, doorgaans relaxed, doucement. Deze keer is dat anders. De aangename ingrediënten zijn er zeker nog, maar de sfeer is anders, waardoor een dubbel gevoel je bekruipt. 

De beelden van de Boulevard des Anglais in Nice, waar we het heerlijke Frankrijk-gevoel vaker mochten beleven, zorgen voor treurnis. De terrorist die met een vrachtwagen onschuldige mensen, onder wie vele kinderen, doelbewust omver reed. Een truck als moordwapen. In de dagen erna is de plek een bedevaartsoord geworden. Hoewel het strand langs de boulevard alweer druk bevolkt is met zonnebaders, staan op het traject waar de aanslag plaatsvond, vele mensen te huilen. En ook hier een zee van bloemen, knuffels en kaarsen. Inmiddels is dat een bekend fenomeen geworden.

Door het land heen merken we enerzijds een zomergevoel onder de Fransen, maar er heerst ook angst en een gevoel van onmacht. In zowat elke stad lopen er zwaar bewapende militairen rond, en ook in de kleinste dorpen aan de kust zie je meer politie dan we in Limburg gewend zijn.

De mens is vergeetachtig en na de eerste schokgolf wordt het normale leven weer langzaam opgepakt. Maar dat is deze keer toch anders. Een paar dagen na Nice melden Franse kranten dat een Marokkaanse man op een camping in Zuid-Frankrijk de buurvrouw met een mes heeft aangevallen. Het motief: haar dochters zouden  aar zijn mening te uitdagend zijn gekleed. En intussen verklaart een van de daders van de aanslagen in Parijs dat hij zich ergerde aan de in zijn ogen te blote beauty-reclames.

Vanuit Turkije dan weer heel andere berichten. Een militaire staatsgreep met veel doden en als reactie tal van maatregelen die met democratie weinig te maken hebben. In Nederland geboren (maar van origine Turkse) mensen, spreken op tv over ‘hun vaderland, hun vader’. Ze bedoelen niet Nederland, niet Mark Rutte, maar Turkije en president Erdogan.

We trekken verder door Frankrijk, het weer is goed. Op een locale markt zijn de typische streekproducten te krijgen die Frankrijk zo aangenaam maken. Een van origine Noord-Afrikaan verkoopt heerlijke kruiden. Hij is goed geluimd en vriendelijk. Even verder staat een verkoper met Marokkaanse zoetwaren. Hij draagt een lange pluizige baard en kijkt somber. Ik betrap me erop dat ik me afvraag wat hij van die douche-reclames vindt. En van onze westerse gebruiken in het algemeen.

In de beroemde wijndorpen rond Bordeaux is het weliswaar druk, maar minder dan gewoon. Amerikanen, Japanners, ze zijn er bijna niet, omdat ze al geruime tijd het idee hebben dat in Europa de ene na de andere aanslag plaatsvindt.

Naar Brazilië hoeven ze dan ook niet meer te gaan, daar zijn net tien jongere criminelen opgepakt, die zich tot de islam bekeerd hebben en een aanslag tijdens de Olympische Spelen uitwerkten. 

En dan komt alweer het volgende bericht: een jonge Afghaan valt in Würzburg met een hakbijl toeristen aan. De politie is verbaasd, hij stond niet bekend als gevaarlijk. Niettemin duikt een video op waarin de knaap, ondanks een vermeende ‘goede integratie’, zich presenteert als aanhanger van IS. 

Zo, dan nu toch nog een paar dagen normaal zomergevoel in Frankrijk, met een glas goede wijn in de hand. Maar nee, dan komen de berichten uit München. Alweer worden onschuldige mensen doodgeschoten. Deze keer door een 18-jarige Iraniër die ook al ogenschijnlijk ‘goed geïntegreerd’ zou zijn. Opvallend is dat de Duitse politie veel moeite doet om het woord ’terreur’ te vermijden. Maar hoe moet je het dan noemen als negen willekeurige mensen vermoord worden? 

Europa heeft een probleem. De integratie van mensen uit andere culturen verloopt minder soepel dan we gedacht hadden. En het Europa van de open grenzen heeft naast vele voordelen ook serieuze nadelen, omdat potentiële terroristen hierdoor nauwelijks te traceren zijn.

De Franse oud-president Nicolas Sarkozy, straks wellicht weer in de race voor het hoogste ambt, hoorde ik op televisie pleiten voor een andere houding. ‘Laten we niet meer praten over geestesgestoorde individuen. Het gaat om mensen die, gevoed met ideeën die buiten Europa geboren zijn, onze manier van leven haten en ons daarom willen aanvallen. We kunnen het laten bij het leggen van bloemen na de zoveelste aanslag. Mijn keuze is om als Franse staat deze oorlog onder ogen te zien en te beantwoorden’. 

De zittende president François Hollande spreekt voorzichtiger, maar drukt zich ook toch ook duidelijker uit dan de Duitse politici. ‘München is een geval van terreur’. En het algemeen: ‘We moeten in Frankrijk zorgen voor een morele mobilisatie, dat we als natie onze kernwaarden van individuele vrijheid en wederzijds respect verdedigen’. 

Het zal niet eenvoudig zijn. Mensen uit niet Europese culturen zorgen vaak voor extra ‘kleur’ en schwung, keurig binnen de basisprincipes van onze westerse samenleving. Maar het aantal immigranten dat weliswaar hier woont maar ons in feite haat, mede gedreven door extreem religieuze denkbeelden, is groter dan we ooit durfden te denken. Integratiecursussen  alleen zijn niet voldoende. Je mag als samenleving het een en ander eisen van mensen, ook als ze van ver komen. Eisen dat ze onze westerse waarden respecteren. Of rechtsomkeert maken. 

Jo Cortenraedt