Deze week was er weer zo’n onderzoek dat inhoudelijk geen fluit voorstelt maar wel volop de media haalde. Deze keer van ene Jan van Ours, hoogleraar arbeidsrecht aan de universiteit van Tilburg.
Hoofdconclusie van zijn bevindingen: ‘mensen met een regionaal accent verdienen aanzienlijk minder dan degenen die Algemeen Beschaafd Nederlands spreken’. Los van de vraag of dat echt wel zo is, zit in die conclusie meteen al een gigantische blunder. Namelijk, als je met een accent spreekt, wil dat nog niet zeggen dat je geen ABN spreekt. Er is namelijk een groot verschil tussen een accent en dialect.
Ik spreek met veel mensen Limburg dialect, maar ik spreek ook dagelijks ABN en volgens die hoogleraar heb ik waarschijnlijk een accent, want ik spreek met de zogeheten ‘zachte G’. Ik zelf vind niet dat ik een ‘accent’ heb, maar je kunt wel goed horen dat ik uit het zuiden des lands kom. Prima. Zoals je aan Amsterdammers kunt horen dat ze van die kant komen. Die spreken ook met een enorm accent, namelijk alles schrapend van achter uit de keel. Dat is naar mijn idee een accent van jewelste, maar wel precies 180 graden anders dan ‘dat van ons’.
Maar als ik met een Amsterdammer praat, hetgeen nog al eens voorkomt, dan spreken we beiden ABN, maar beiden met een accent. Dat maakt het ook leuk en levendig. Je hoort waar de ander vandaan komt, daar is niks mis mee. Als iedereen hetzelfde accent zou hebben, dan zou het veel te saai worden.
Maar als zo’n duur betaalde hoogleraar niet eens het verschil weet tussen een accent en dialect, dan is die niet geschikt voor het onderwijs, laat staan om zo’n onderzoek te doen.
Dat geldt dan meteen ook voor zijn collega Gerbert Kraaykamp, hoogleraar sociologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, die Van Ours bijvalt en zijn conclusies nog eens onderstreept.
Twee dingen verontrusten me. In de eerste plaats de kwaliteit van de hoogleraren in Nederland. Ik mag hopen dat deze twee heren niet synoniem zijn voor het niveau van onderwijs, want dan is het toch wel erg belabberd gesteld in dit land.
En in de tweede plaats dat zoveel media dergelijke conclusies klakkeloos overnemen, zonder na te denken. Of het nu het Algemeen Dagblad is, of onze ‘eigen’ 1Limburg.nl, geen van de hiervoor werkende journalisten kwam tot de ontdekking dat een ‘accent’ en dialect totaal verschillende dingen zijn.
Dat gebeurt overigens vaak, dan wordt er weer een onderzoek gelanceerd door een quasi geleerde, in de hoop dat ie zo in de kijker komt, en jawel, de journalisten trappen er meteen in en nemen alles blindelings over.
Huub Stapel bleek deze week beter na te denken dan de gemiddelde journalist en hij becommentarieerde het onderzoek en vooral de conclusies als ‘gelul’. Een heldere constatering door een acteur die zowel met een Limburgs als een Amsterdams accent kan spreken, in beide gevallen toch het ABN hanterend. En dan beheerst ie ook nog het dialect, meer bepaald het Tegels, maar dat is wéér wat anders.
Jo Cortenraedt
