Maartens Culinair

Chardonnay in Limburg: een avontuur dat begon met een hapje grond

tekst Maarten van Laarhoven
, fotografie Eighty8things

Servé Hermans, de artistiek leider van Toneelgroep Maastricht, geldt als een groot talent. Op het podium voelt hij zich zichtbaar als een vis in het water. Hij weet zijn publiek te bespelen met de overtuigingskracht waaraan je een groot acteur herkent. Dat laatste maakt dat het een waar genoegen is om hem aan het werk te zien.

Toch vloog hij vorige week, tijdens de bekendmaking van het programma van Koningsdag 2022 op 27 april in Maastricht – een dag die hij voor het oog van heel Nederland mag regisseren – even uit de bocht. Ten overstaan van tientallen journalisten uit het hele land plaatste hij een terloopse opmerking die net zoveel pijn deed aan de oren als een dikke kras op een oude grammofoonplaat. Hij sprak over een moderne Limburgse wijnmaker. Een van de weinigen die snappen dat Limburg nou niet echt een plek is waar je chardonnay moet planten.

Een faux pas? Eigenlijk niet. Onder het grote publiek bevinden zich verhoudingsgewijs maar weinig mensen met enige notie van Limburgse wijn, dus who cares? Toch kwam de opmerking bij mij tamelijk hard binnen. Het leek me evenwel niet het juiste moment er iets van te zeggen: Hermans’ verhaal ging immers over Koningsdag en geenszins over wijn.

Gelukkig bevond zich in de zaal een andere journalist met enige kennis van zaken op het gebied van wijn. Die merkte protesterend op dat er in Limburg wel degelijk prachtige chardonnays worden gemaakt. Hij noemde zelfs de naam van een wijnmaker uit Noorbeek, wiens wijnen tijdens blinde degustaties niet zelden worden aangezien voor grote bourgognes. Hij had nog zoveel andere namen kunnen noemen.

In Limburg worden al jaren mooie chardonnays gemaakt. Maar pas de laatste jaren vallen ze echt op. Veel te lang heeft Limburg zichzelf gepresenteerd als een ietwat buitenissig gebied als het op wijnbouw aankomt. De beide provincies moesten vooral gezien worden als cool climate-gebied, dat vooral geschikt is om mooie, lichte, fruitige wijnen voort te brengen. Rassen als müller-thurgau en auxerrois doen het al tientallen jaren goed in Limburg en worden ook steeds complexer. Toch zijn ‘soorten’ als pinot gris, riesling – en inderdaad: chardonnay – mede onder invloed van de opwarming van het klimaat aan een grote opmars bezig. Ook de rode wijnen nemen toe in kwaliteit. Zelfs cabernet sauvignon, een van de hoofdrolspelers uit de Médoc, komt in Limburg af en toe op serieuze wijze om de hoek kijken.

Vijftig jaar geleden leefde in kleine kring al de overtuiging dat Zuid-Limburg weleens de Bourgognestreek van de lage landen zou kunnen worden. Onlangs kreeg ik het boekje Over de wijnbouw in en om Maastricht zoals deze was en weer is cadeau, een alleraardigst werkje uit 1970 van de hand van historicus en Geuldalkenner Jac. Van Term. Het verhaalt onder meer over de wederwaardigheden van wijnkoper Frits Bosch, voormalig eigenaar van wijngaard Slavante en de allereerste wijnbouwpionier van Limburg.

Bosch kreeg eind jaren ’60 bezoek van Etienne Sauzet uit Puligny-Montrachet, destijds een van de beroemdste wijnexperts van Frankrijk. Zijn naam wordt in de Bourgogne nog altijd met respect uitgesproken.

Monsieur Sauzet – hij had onder meer Président du Syndicat des Grands Vins blancs de la Côte d’Or en Président de l’Institut technique des Vins de Bourgogne op zijn visitekaartje staan – was hoogstpersoonlijk naar Maastricht afgereisd om Frits Bosch op het gebied van wijnbouw van advies te dienen.

Een beeldende passage uit het boekje, dat overigens niet veel dikker is dan een schoolschrift en vol staat met opvallend kleine letters: ,,Hij (monsieur Sauzet, red.) stak een brokje van de kalkrijke aarde in zijn mond, proefde het tussen tong en gehemelte en sprak bij het ontwaren van de gelederen van louter Duitse stokken: ‘Beste grond. Maar waarom waarde heer Bosch, verbouwt u hier geen witte bourgogne?’”

Sauzet, tevens docent aan het toenmalige Lycée Viticole in Dyon, maakte allerminst een grapje. Dat het hem bittere ernst was, blijkt wel uit het feit dat hij bij wijze van cadeautje vierentwintig stokken chardonnay had meegebracht die oorspronkelijk waren geselecteerd voor zijn toppercelen in Meursault en Montrachet. Naar verluidt zette Frits Bosch de stokken vol trots en met de nodige gretigheid in de grond, waarna Sauzet in zijn gastenboek de volgende woorden noteerde: ‘Je donne toutes les directions pour la continuation de cette magnifique plantation et je fais la promesse qu’elle fera à l’avenir un vin très bien’. Met andere woorden (en vrij vertaald): ‘Als mijn aanwijzingen met betrekking tot deze magnifieke aanplant goed worden opgevolgd, beloof ik dat hij in de toekomst een zeer goede wijn zal opleveren’.

Of de kleine aanplant destijds inderdaad een aantal prachtige flessen bourgogne heeft opgeleverd, vertelt de geschiedenis ons niet. De eerste commerciële chardonnays uit Limburg zouden nog enkele tientallen jaren op zich laten wachten. Ik zou er nochtans een paar fraaie flessen voor over hebben om te weten hoe ze hebben gesmaakt. Achteraf kunnen we immers vaststellen dat monsieur Sauzet het meer dan een halve eeuw geleden al bij het recht eind had.

Een ding staat vast: het hapje Limburgse aarde in de mond van een van de grootmeesters van de Bourgogne, is voor Frits Bosch – gesteund door een select groepje andere visionairs – een enorme stimulans geweest. Hadden zij geen voet bij stuk gehouden, maar zich al bij de eerste tegenslagen uit het veld laten slaan, dan zou het leven in Limburg een heel stuk minder leuk geweest zijn.

Een van de grootste wijnexperts ter wereld die een hapje Limburgse grond proeft en op schitterende wijze de toekomst voorspelt. Ik kan me voorstellen dat er een prachtig toneelstuk van te maken is, maar laat ik voorzichtig zijn: voor je het weet zeg ik iets geks.

Deel dit artikel:
Meer artikelen over:
Maartens Culinair

,

Limburgse wijn

Maarten van Laarhoven

Gastronomische kenner en wijnfanaat

Maarten van Laarhoven (Goirle, 1965) werkt al zo’n dertig jaar in de media. Aanvankelijk in Brabant, als freelancer in opdracht van diverse landelijke en regionale kranten en het ANP. In 1997 trad hij in dienst van het Limburgs Dagblad (in 2003 opgegaan in Dagblad De Limburger) , waar hij bijna vijftien jaar zou blijven. Een van zijn aandachtsgebieden was de gastronomie. Als auteur van de veelgelezen wijnrubriek Flessentrekken proefde hij honderden wijnen.

Sinds acht jaar werkt Maarten als schrijver, journalistiek ondernemer en strategisch media-adviseur voor diverse organisaties. Nog altijd volgt hij de culinaire ontwikkelingen in binnen- en buitenland op de voet. Hij doet daarvan regelmatig verslag, onder andere in Chapeau. Maarten woont in Maastricht en beschikt over een perfecte kurkentrekker.

Maarten van Laarhoven 's topic(s):
Uitgelicht

Gerelateerd nieuws