‘Hoelang kun je deze wijn bewaren’? Het is een vraag die ik al sinds jaar en dag geregeld krijg. Wat opvalt is dat de vraag de laatste tijd in toenemende mate op tafel komt als het gaat om wijnen die geboren en getogen zijn in Limburg. Niet zo gek natuurlijk: er wordt steeds meer Limburgse wijn gedronken, zeker ook in restaurants in deze regio, al zijn die op dit moment nog even dicht.
Een veelgestelde vraag dus. Maar hoe luidt nu het antwoord? Een paar jaar geleden durfde ik nog met enige stelligheid te beweren dat je elke fles natuurlijk tot sint-juttemis kon bewaren, maar dat dat in het geval van Limburgse wijn vermoedelijk niet zo heel veel zin had. De meeste wijnen die hier worden gemaakt, zijn immers wit. Zij verdienen het om jong en fris te worden gedronken, misschien op een enkele goedgemaakte riesling of hougerijpte pinot gris na. Veel rode wijnen uit Limburg waren tot voor kort nog aan de lichte, vlakke kant. Maar daar komt verandering in, durf ik te stellen op basis van de vele rode wijnen uit de regio die ik de afgelopen jaren heb geproefd. Er zijn er zelfs bij die mij slok na slok ontroeren. Hoe zouden dit soort wijnen zich op de lange duur gedragen?
Als ik de afgelopen tijd ergens van doordrongen ben geraakt, dan is het wel dat bescheidenheid op zijn plaats is als het gaat om het bepalen van de potentiële levensduur van een bepaalde fles. Ik heb wijn leren kennen als een ondoorgrondelijk product dat op latere leeftijd vaak de mooiste geheimen openbaart. De laatste jaren heb ik veel ervaring opgedaan met het proeven, drinken en beoordelen van oude wijnen, opvallend vaak genoeg ook van tamelijk eenvoudige komaf. Het heeft me een schat aan informatie opgeleverd. Nieuwe inzichten die ik tot nu toe in nog geen enkel wijnboek heb gezien..
Voor de goede orde: spreek ik in dit geval over ‘oud’, dan heb ik het over wijnen gemaakt van druiven die dertig, veertig, vijftig jaar of nog veel langer geleden aan de stokken hingen, en niet over de wijnen uit de jaren nul van deze eeuw. Want als ik de huidige generatie jonge sommeliers moet geloven zijn deze jonkies al ‘stokoud’.
Flessen die tien, twintig jaar geleden al door kenners waren afgeschreven – ‘Spoel maar door de gootsteen’ of ‘Kun je het beste ongeopend in de glasbak mikken – blijken zich met het klimmen der jaren vaak schitterend te hebben ontwikkeld. Zoals de saint-émilion uit 1967 en de pomerol uit 1969 die ik nog niet zo lang geleden proefde. Prachtige wijnen – uit jaren die je volgens veel kenners beter kunt mijden – die aan de smaak en de kleur te oordelen gemakkelijk dertig jaar jonger hadden kunnen zijn.
Ook de eenvoudige valpollicella uit 1959 die ik onlangs tegen het licht hield in een televisieprogramma waarin ik mijn liefde voor oude wijnen over het voetlicht mocht brengen, mocht er zijn. Voor mij persoonlijk een aardige opsteker: toen de druiven voor deze wijn hun optimale rijpheid bereikten, zou het nog ruim jaar zes duren voordat ikzelf werd ‘geoogst’.
Terug naar de Limburgse wijn van nu. In onze streek worden in toenemende mate prachtige pinots noirs gemaakt, die met het juiste houtgebruik vaak indrukwekkend complex zijn, maar zeker in hun jonge jaren dikwijls ook nog wat gesloten. Zou je dit soort wijnen over pakweg dertig jaar nog altijd kunnen drinken? En hoe heeft zo’n wijn zich dan ontwikkeld? Je kunt er van alles over zeggen, maar zelf durf ik het antwoord niet te geven.
Eigenaresse Annaline Doelen van Wijnrestaurant Mes Amis in Maastricht – Limburgse wijnambassadeur van het eerste uur – nodigde me een paar weken geleden uit om enkele wat oudere pinots noirs van Wijndomein Stokhem in Wijlre te komen proeven.
Als de spreekwoordelijke kers op de taart stond op de proeftafel ook een fles Sang de Stokhem 2009 van Domein Château Gilbert, zoals Wijndomein Stokhem tot 2017 heette. De wijnbereiding hier stond onder leiding van Gijs van Esschoten, bourgondiër in hart en nieren, oprichter/bestuurslid van Confrérie des Chevaliers du Vin Limbourgeois en groothandelaar in Limburgse wijnen. Kortom: een invloedrijk persoon, die al heel vroeg kansen zag voor grote Limburgse wijn.
De Sang de Stokhem uit 2009 (gemaakt van pinot noir) blijkt een volle, weelderige wijn te zijn die – na even in het glas te hebben gerust – al snel associaties opriep met een krachtige en kostbare nuits-saint-georges. Er zijn nog slechts enkele flessen van over. Jammer, want we praten over een wijn waarvan je al snel zou zeggen dat die nu op zijn hoogtepunt is, maar waarvan het me ook niets zou verbazen als hij over pakweg tien jaar, vijftien jaar weliswaar anders is, maar nog heel veel moois te bieden heeft.
Vooropgesteld: geen enkele wijnboer maakt wijnen om ze voor de eeuwigheid te bewaren. Daar komt bij dat lang niet alle Limburgse wijnbedrijven de mogelijkheid hebben om elk jaar opnieuw een aanzienlijk deel van hun oogst achter te houden met als doel deze pas over heel veel jaren op de markt te brengen. Daarvoor is wellicht ook risico te groot. Maar toch. Zou het niet fantastisch zijn om met vereende krachten, ergens op een centrale plek in Limburg, een kleine voorraad op te slaan als vloeibaar stuk cultuurgoed?
Hoe smaakt Limburgse wijn van nu over dertig jaar? Ik zal het zelf vermoedelijk nooit te weten komen, maar het idee houdt me wel bezig. Hoe mooi zou het zijn als de generaties na ons hetzelfde plezier aan oude Limburgse wijnen kunnen beleven als ik de laatste jaren heb met belegen bourgognes, bordeaux, barolo’s en brunello’s? Wie denkt met me mee?
