Alcoholpreventie prima, maar schieten we niet door?
Prachtig gelegen wijngaarden tegen een turquoise kustlijn, zo te zien in een omgeving waar het grootste deel van het jaar de zon schijnt. In de verte zie je bergen. Dichterbij dobbert een luxueus zeiljacht in het water.
Een etiket met die afbeelding trof ik de afgelopen week aan op een fles Maritima Côtes de Provence-rosé, afkomstig van een zeer goede coöperatie in het Provençaalse stadje Brignoles.
Het romantische tafereel deed me onmiddellijk denken aan de vrolijk stemmende emaillen reclameborden die je vaak met tientallen tegelijk aantreft op antiek- en brocantemarkten in bijvoorbeeld Frankrijk en Italië. Vintage aanbevelingen voor de meest uiteenlopende zaken, variërend van wasmiddelen tot Vespa’s. Veel van de stijlvolle borden maken op een kenmerkende manier promotie voor drank: bier, pastis, vermout, wijn, champagne, cognac en likeur. Je kunt het zo gek niet bedenken of er bestaat wel een emaillen reclamekunstwerkje van.
In Frankrijk zijn de borden, met vaak ook grappige, rake teksten, zo’n beetje uit het openbare leven verdwenen. Soms vind je ze nog aan de muren van een oud café, maar de functie die ze ooit hadden – het publiek verleiden – zijn ze al decennia kwijt.
Sinds in het favoriete vakantieland van de Nederlanders zo’n twintig jaar geleden de wet-Evin van kracht werd, is de mogelijkheid om reclame te maken voor alcohol sterk aan banden gelegd. Wordt er al geadverteerd, bijvoorbeeld in reclamefolders of op internet, dan geldt bij elke uiting de verplichting om er opzichtig bij te vermelden dat alcohol schadelijk is voor de gezondheid.
Het toenemende puritanisme ten opzichte van alcohol baart in Frankrijk velen zorgen. Zelfs president Macron – zelf een fervent wijnliefhebber – heeft herhaaldelijk laten doorschemeren dat hij vindt dat de anti-alcohollobby aan het doorschieten is. Vaker nog heeft hij zich laten ontvallen dat hij van mening is dat zijn landgenoten best wat meer trots zouden mogen uitdragen als het om wijn en aanverwante zaken gaat.
De Franse minister van Landbouw en Voeding Didier Guillaume haalde zich begin 2019 de woede van de Franse anti-alcohollobby op zijn hals toen hij in een televisie-uitzending betoogde dat het weliswaar een taak is van de overheid om ten strijde te trekken tegen excessief alcoholgebruik, maar dat diezelfde overheid de plicht heeft jongeren bij te brengen dat wijn evengoed ‘cultuur’ is, waar je net zo van kunt genieten als van een mooi boek, een mooi schilderij of een mooie film.
‘We moeten’, zei hij, ‘jongeren leren een glas wijn te drinken, zodat ze weten wat het is’. Om eraan toe te voegen: ,,Ik heb nog nooit een jongere gezien die naar een discotheek gaat en dronken thuiskomt omdat hij teveel Côtes du Rhône, Crozes-Hermitage of Bordeaux gedronken heeft. Jamais!”
Intussen wint de anti-alcohollobby ook in Nederland terrein. Aangespoord door instellingen als de Gezondheidsraad (‘geen alcohol, of anders hooguit één glas per dag en liefst niet elke dag’) en het Trimbos-instituut, treedt de ene na de andere arts naar voren om te betogen hoe schadelijk alcohol wel niet is. De media geven deze medische geheelonthouders alle ruimte. NRC Handelsblad-columnist Lotfi el Hamidi – zelf geheelonthouder – opperde vorig jaar – overigens in zeer bedekte termen – dat het wellicht een goed idee zou zijn om het drinken van alcohol (‘een nare gewoonte’, schreef hij) op den duur helemaal te verbieden. Veel lezers van de ooit zo liberale krant vielen hem bij. Het moet staatssecretaris Paul Blokhuis – ook al geheelonthouder en bovendien fel tegenstander van alles wat het leven leuk maakt – als een psalm op zondag in de oren hebben geklonken.
In Brussel loopt men zich warm voor een nieuwe Europese richtlijn die het wijnproducenten verplicht om op hun etiketten te vermelden wat er in hun wijnen zit en ook wat de ‘voedingswaarde’ ervan is. De maatregel zou volgend jaar al moeten ingaan. Op zichzelf niet erg, want zeker als het op eten en drinken aankomt kan een beetje openheid geen kwaad. De richtlijn stelt wijnboeren overigens wel voor een praktisch probleem. Want waar moeten ze al die informatie laten?
Daarmee zijn we er nog lang niet. De kans is groot dat met ingang van 2023 op elke fles moet worden vermeld dat het gebruik van alcohol ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zou zelfs graag zien dat de teksten net zo afschrikwekkend zijn als de vermaningen die je alweer jaren tegenkomt op pakjes sigaretten: ‘Alcohol veroorzaakt kanker’ of ‘Alcohol doodt’. Te hopen valt dat ze in Genève op dat gebied hun zin niet krijgen.
Gelukkig is er ook verheugend nieuws. De China Medical University in Taiwan kwam eind januari naar buiten met een waaruit blijkt dat tannine in wijn mogelijk is tegen Covid-19. Een voorzichtige conclusie die gestoeld is op het gegeven dat het stofje er in een laboratoriumsituatie in geslaagd is twee sleutelenzymen van het coronavirus onschadelijk te maken. Dus ‘wijn doodt’. Maar het zou uiteindelijk zomaar kunnen dat tannine in rode wijn je beschermt tegen corona, waardoor wijn een potentieel levensreddende drank is. Preventie is een prima zaak, maar je kunt je afvragen of we niet zijn doorgeslagen. Laten we in elk geval – zolang het nog kan – behalve van de wijn ook genieten van al die mooie etiketten.
