Achter de schermen van Limbourgeois
Mocht het u ontgaan zijn, het Commissariaat voor de Media – een soort morele waakhond voor de media in Nederland – heeft de Limburgse zender L1 zwaar beboet. Maar liefst een bedrag van € 275.500, dat scheelt nogal op de begroting. Zo zwaar dat dit het hoogste bedrag is geworden in de geschiedenis van het commissariaat, hoger dan ooit een landelijke omroep heeft hoeven betalen. Nou, dat moet dan toch een boevenbende zijn in Maastricht, zou je zo zeggen.
Het gaat om acht gevallen en eerlijk gezegd weet ik van zeven gevallen nagenoeg niets. Van het achtste wel, namelijk mijn eigen programma Limbourgeois. Dat wordt beboet voor € 36.000 omdat er een commerciële afspraak zou zijn gemaakt met Gulpener Bier.
Het zit zo: wij maakten in september 2014 een onderwerp over de zogeheten hopoogst van Gulpener in Reijmerstok. Tegenwoordig maken ze daar een compleet feest van, inclusief feesttent en muziek. Het principe is dat de brouwerij uit Gulpen wil werken met Limburgse producten, dus geen hop uit Tsjechië maar uit Limburg. En dan ook nog biologisch. Mooi. Vorig jaar hadden ze nog iets extra te melden. Als ware revolutionairen gingen ze hun imago veranderen. Als ondertitel kwam op de flessen en anderszins te staan: ‘de vrije brouwer’. Ik gevraagd aan de directeur wat daar de bedoeling van was. Nou ja, te midden van al die wereldconcerns als Heineken, Inbev en zo verder, moest er ook plaats zijn voor kleine, eigenwijze brouwers. Ok, heldere boodschap.
En omdat het geen radio is maar televisie, laat je niet de hele tijd het sprekende hoofd van de directeur zien, maar geef je ook een impressie van de feestwei, de hopplanten en niet te vergeten de bierflessen, waar op de nieuwe etiketten inderdaad de nieuwe slogan ‘de vrije brouwer’ te zien is. Plus ook nog de informatie welk soort bier het is (want ze hebben vele soorten), hoeveel procent alcohol etc. Zo’n etiket is een informatiedrager op zich, zoals ook bij wijn.
Als ik de stukken van het Commissariaat nu goed lees, dan storen ze zich aan het feit dat het etiket kennelijk een paar seconden teveel in beeld zou zijn geweest. Ze hebben dat helemaal ontleed, elk shot wordt in de ‘processtukken’ genoemd en geanalyseerd alsof het een crimineel onderzoek betreft. En ook het interview is helemaal uitgetikt, alsof het telefoontaps van de politie zijn. Een fragment: ‘Presentator: Dus als die multinationals volgende week langs komen en zeggen van goh, we hebben best een mooie cheque voor jullie, dan werkt dat niet?’ ‘Directeur: Nee, dat aanbod krijgen we regelmatig. Afgelopen jaar ook nog gekregen en daar zijn we altijd heel duidelijk in. Daar hebben we geen enkele behoefte aan. Wij blijven zelfstandig.’
Lijkt mij een duidelijke journalistieke vraagstelling, met een interessant en voor de kijkers informatief antwoord.
Maar waar het Commissariaat uiteindelijk over valt, is een aanname dat er een verband zou bestaan tussen mijn journalistiek onderwerp en een zakelijke samenwerking, die er kennelijk was tussen de commerciële afdeling van L1 en Gulpener. Die commerciële afdeling probeert uiteraard commercials te verkopen, dus wellicht ook aan Gulpener en andere brouwerijen. Prima. Blijkbaar is daar, volgens de stukken, ook iets opgenomen over de hopoogst. En dus denkt het Commissariaat, 1 + 1 = 2, dan heeft L1 die reportage in Limbourgeois beloofd in ruil voor geld.
Dan is het Commissariaat echter niet op de feiten gedoken. Die zijn heel anders. Bij L1 heb ik een overeenkomst met de hoofdredactie van de zender en ligt daarin een journalistiek format vast. Daar staat dan een bepaald honorarium tegenover. Verder bemoeit zich niemand met mijn programma, dat is wel zo plezierig. De commerciële afdeling weet helemaal niet wat ik op zondag in de uitzending breng en ik laat hen ook niks weten. De enigen met wie ik vooraf contact heb, zijn de mensen van de nieuwsredactie, omdat er uit mijn programma regelmatig nieuws kom, dan kunnen zij daar een stuk van meenemen. En als uit de planning blijkt dat zowel het Nieuws als ik belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp, dan overleggen we even, zodat er maar één team en geen twee van L1 op de stoep staat.
Zo ook dit weekeinde, dan ga ik naar de Nederlandse Dansdagen in het Theater aan het Vrijthof, dat doe ik voor mijn eigen programma en ook voor het Nieuws.
Het contract van de commerciële afdeling van L1 met Gulpener zal, naar ik vermoed, dus commercials betreffen op tv en misschien ook radio (wie weet ook iets online) waarin ze misschien het evenement hopoogst hebben aangekondigd. Zou goed kunnen. Maar dat staat geheel los van mijn beslissing om daar een journalistieke reportage over te maken. Waarvoor Gulpener uiteraard niet hoeft te betalen, want niemand hoeft ook maar 1 cent te betalen voor een reportage in Limbourgeois. Alleen ik beslis waar ik naar toe ga, elke week probeer ik een zo goed mogelijke keuze te maken uit de diverse evenementen, gelegenheden en activiteiten die zich aandienen.
Het spreekt voor zich dat L1 – en ik help graag mee – bij het Commissariaat in beroep gaat tegen de opgelegde boete en als dat niet helpt, dat we dan bij de rechter aankloppen.
Wat extra gênant is, dat is dat het Commissariaat tot deze extreme boete is gekomen op verzoek van de website Wij Limburg. Die hebben een heel dossier ingediend en verzocht om L1 een boete op te leggen. Lekker collegiaal nietwaar. Zij hebben ook die onterechte link gelegd tussen de commerciële samenwerking die L1 kennelijk heeft of had met Gulpener, en mijn reportage.
Nu werkt Wij Limburg zelf inderdaad zo. Journalistiek en commercie zijn hier nauw met elkaar verweven. Een voorbeeld: ik maakte vorig jaar ook een reportage voor Limbourgeois bij Sauter Wijnen vanwege het 110-jarig jubileum. Daar waren enkele interessante Franse wijnboeren bij die ik kort heb geïnterviewd. Uiteraard hoefde de firma Sauter mij niet te betalen, ik was daar als journalist, punt. De hoofdredacteur van Wij Limburg was er ook, en maakte ook een paar interviews. Die maakte wél een commerciële deal met Sauter. Wij Limburg mocht een aantal zakelijke ontvangsten bij Sauter organiseren en de kosten die Sauter daarvoor moest maken (de ruimte, de wijn, de catering, personeel etc) werden verrekend met het tarief dat Wij Limburg normaal hanteert voor aandacht op de site. Een zakelijke overeenkomst, prima, van een commercieel ingesteld medium begrijp ik dat. Maar de hoofdredacteur van Wij Limburg weet ook verdomd goed dat mijn programma dat niet nodig heeft en dus ook nergens geld hoeft te vragen.
Maar kennelijk speelt er iets anders. De oprichter van Wij Limburg, jaren geleden vanuit het noorden naar het zuiden afgezakt, slaat tegenwoordig wild om zich heen en maakt ruzie met L1, met de Media Groep Limburg, met Concentra, met iedereen. En vindt het kennelijk geen bezwaar om daarbij collega’s en collega-bedrijven zoveel mogelijk te beschadigen met tackles op kniehoogte. Kennelijk uit frustratie dat zijn journalistieke medium toch niet de maatschappelijke positie heeft verworven, die hij gehoopt had.
Daarmee heeft hij in ieder geval bereikt dat het imago van onze regio wordt aangetast, want in de rest van het land kan op grond van de buiten-proportionele boete voor L1 gedacht worden: ‘wat is dat weer voor gerommel in Limburg’? Met Limburg en met de Limburgse cultuur heeft deze man kennelijk niet veel op.
Maar dat het Commissariaat van de Media dergelijke foute aanklachten klakkeloos overneemt, zonder goed naar de feiten te kijken (zij hebben mij bijvoorbeeld niets gevraagd naar hoe het in elkaar zit), dan komt niet professioneel over.
Vandaar denk ik dat we een goede kans maken om deze onterechte en extreme boete ongedaan te maken.
Jo Cortenraedt
VIDEO; Bekijk hier de reportage – aflevering van 21 september 2014
