Paarden in de natuur: verrijking van het Limburgse landschap

Langzaam maar zeker begint het op te vallen. Het Limburgse landschap verandert, zeker in het noorden van de provincie. Waar eerst voornamelijk koeien de stallen en weilanden domineerden, zijn het nu paarden die de ‘macht’ overnemen. Zonder daarmee veeboeren in een kwaad licht te willen zetten, is dat volgens Herman Vrehen goed nieuws.

Verrijking

‘Absoluut,’ zo weerklinkt het in het kantoor van IKL Limburg in Nieuwstadt. ‘Paarden zijn dieren die in vergelijking met koeien weinig gras nodig hebben. De grond heeft minder stikstof of andere bemesting nodig, er komt minder ammoniak vrij. Sterker nog: paarden houden van een graslandschap met veel kruiden, van hagen en hoogstam waar ze kunnen schuilen tegen zon en regen. Ze houden van poelen. Als een paardenhouder daar rekening mee houdt, dan levert hij een wezenlijke bijdrage aan de biodiversiteit. Meer insecten, meer vogels en andere dieren en een lagere CO2-uitstoot. En ja, paarden in een weiland of in de natuur levert ook nog eens mooie beelden op. Paarden zijn op alle fronten een verrijking, ook van het landschap. Wat kun je meer wensen?’

Spiegel

De voormalig gedeputeerde van de Provincie Limburg geeft het toe: als het om paarden gaat, is hij niet honderd procent onbevooroordeeld. Hij groeide op tussen de dieren, heeft zelf een stal en een weitje met paarden en zijn dochter is een toegewijd recreatieruiter. ‘Paarden zijn zo bijzonder, ze zuigen je stress op en maken je rustig. Ze laten je ook in een spiegel kijken. Althans, zo ervaar ik het. Vroeger in de politiek dook ik na een lange werkdag het liefst een uurtje de stal in, éven een stukje rijden. Dat was mijn belangrijkste uitlaatklep, hét middel om te relativeren. En eigenlijk is dat nog steeds zo. Dus ja, ik ben een paardenliefhebber en heel gelukkig met de ontwikkelingen in Limburg.’

Niet helemaal objectief misschien, maar de gewezen politicus heeft wel goede argumenten die pleiten vóór ontwikkeling van de paardensport. Een sport die zo’n vijftien jaar geleden een stevig duwtje in de rug kreeg van de Provincie Limburg, net als het wielrennen. ‘Twee takken van sport die heel breed beoefend worden en tegelijk de economie stutten. Goed voor duizenden banen, voor het toerisme. Kijk eens hoeveel mensen de grote evenementen trekken.’

Hi-tech

‘Oud-gedeputeerde Odile Wolfs stond aan de wieg van de groei van de paardensport,’ herinnert Herman Vrehen, die destijds onder meer verantwoordelijk was voor economische zaken, zich. ‘Zij liet het Limburgs Paardensportplan opstellen dat ook daadwerkelijk heeft geresulteerd in een actief beleid. Een goede keuze. Kijk maar eens waar we nu staan. Limburg is wereldtop met ruiters en amazones, met het fokken van toppaarden. Hier zijn alle faciliteiten beschikbaar, zoals een van de grootste internationale IVF-centra speciaal voor paarden. In dat centrum worden eitjes bij topmerries weggehaald, bevrucht en vervolgens bij een draagmerrie geïmplanteerd. Zo worden toppaarden gefokt terwijl de topmerrie zelf gewoon aan wedstrijden en concoursen kan blijven deelnemen. Het is slechts een voorbeeld, maar wel hi-tech. Die toppositie zie je ook in de coaching, de verzorging, de opfok, het transport en alles wat er verder omheen zit. Een branche met duizenden banen, direct en indirect.’

Natuurbehoud

Een ecosysteem dat ondernemers uit de hele wereld trekt. Een aantrekkingskracht die zich ook vertaalt in een veranderend landschap. Waar eerst koeien het beeld bepaalden, lopen er nu steeds vaker paarden. De Stichting IKL, met vijfendertig vaste medewerkers, wordt regelmatig ingeschakeld door gemeenten als een hippisch ondernemer zich wil vestigen in de provincie. ‘We adviseren over de inrichting van de landerijen, over de beplanting en ook over de inpassing in het betreffende gebied. Grond is schaars en kostbaar, daar moeten we goed mee omgaan. We moeten een balans zien te vinden tussen akkerbouw, veeteelt en natuur. Paarden horen in principe bij het landschap. Wij denken dat er nog voldoende ruimte is om de paardensector te laten groeien. Het beslag op de grond is bescheiden. Dieren en natuur maken een landschap aantrekkelijker. Dat is ook goed voor het vestigingsklimaat en de economie in brede zin. Ik ken eigenlijk geen sector waar natuur en economie elkaar zo goed verdragen.’

Eijsden-Margraten: Limburg is hippische wereldtop

De ontwikkeling van de paardensport in Limburg heeft eigenlijk alleen maar positieve effecten, vindt burgemeester Dieudonné Akkermans van gemeente Eijsden-Margaten. ‘Het mes snijdt aan drie kanten. Boerenbedrijven die stoppen krijgen een nieuwe bestemming, het graslandschap met de dieren blijft intact en de economie vaart er wel bij. Bovendien zijn paarden weinig belastend voor het milieu.’ Burgemeester Akkermans ziet de laatste jaren in zijn gemeente diverse initiatieven in de paardensport. De aantrekkingskracht van Limburg op internationale hippisch ondernemers verbaast hem niet. ‘Limburg is wereldtop met kennis en kunde en geografisch aantrekkelijk met een goede infrastructuur, met voor Zuid-Limburg luchthavens in Luik en Maastricht met alle faciliteiten. Ik verwacht dat de groei er nog lang niet uit is. Je ziet ook in de breedte meer belangstelling. Paardrijden is niet alleen maar iets voor de happy few, juist omdat er zoveel goede faciliteiten en voorzieningen bijkomen. Meer kinderen gaan paardrijden. Prima, zo leren ze omgaan met dieren en de natuur.’

Peel en Maas: impuls voor de economie

Peel en Maas is in trek bij hippische ondernemers. ‘Daar zijn we blij mee,’ zegt wethouder Rob Wanten. ‘In onze gemeente zien we al een aantal jaren veeboeren die met hun bedrijf stoppen; een trend die nog wel even zal doorzetten. Dan is het goed als gebouwen, stallen en landerijen een andere functie krijgen. Paarden passen bovendien uitstekend in ons landschap en vormen een lage milieubelasting.’ Peel en Maas stelt regels aan de vestiging, maar staat nadrukkelijk open voor initiatieven. ‘Zeker,’ aldus Rob Wanten. ‘Ondernemers in de paardensport zetten hoogwaardige projecten neer en investeren vaak flink in architectuur en landschappelijke inpassing. Het landschap gaat er kwalitatief op vooruit. Er zijn altijd wel opties beschikbaar. Er zijn meerdere plaatselijke boeren en tuinders die willen stoppen met hun bedrijf, maar geen opvolger hebben of financiële middelen tekort komen. Een koper kan dan de oplossing zijn.’