Maastricht en Roermond laten zich uit elkaar spelen
Het was pijnlijk om te zien deze week. Het gemeentebestuur van Maastricht werd begrijpelijkerwijze boos omdat de Raad voor de Rechtspraak ineens vanuit de hoge hoed bekendmaakte dat het van plan was om van de Rechtbank Maastricht een soort dependance te maken van Roermond, dat dan de hoofdlocatie van de Rechtbank Limburg zou moeten worden. Goed een dag later kwam vanuit Roermond een felle reactie van de gemeenteraad aldaar. In Maastricht moesten ze maar eens een toontje lager zingen en Roermond had terecht de voorkeur gekregen. Burgemeester mevrouw Donders riep zelfs dat wat haar collega mevrouw Penn-te Strake had ingebracht, niet meer dan kwatsj was.
En hopla, zo zijn de steden Maastricht en Roermond deze week verworden tot vijanden die elkaar openlijk te lijf gaan. Ik vond het pijnlijk en genant. En vooral onnodig.
In de kroegen in Maastricht en Roermond kun je urenlang luisteren naar verhalen over hoe anders de inwoners van de ene stad zijn ten opzichte van de andere stad. Persoonlijk vind ik zoiets altijd geneuzel op de vierkante millimeter. Limburg is slechts een zakdoek op de wereldkaart, je bent er in een zucht overheen gevlogen.
Nog altijd zie je het op vele terreinen dat gemeenten in Limburg elkaar bevechten, ook al schudden de burgemeesters elkaar steeds hartelijk de hand. Hoeveel gemeenten hebben niet geprobeerd uit te groeien tot een ‘euregionale winkelstad’ om zo een grotere broek te kunnen aantrekken? En wat is het resultaat: uitgerekend Maastricht en Roermond is dat gelukt, de rest heeft voor een groot deel het nakijken op dat gebied.
Ik ben zelf geen bajesklant, dus in die zin ben ik geen ervaringsdeskundige als het gaat om de functionaliteit van beide bestaande rechtbankgebouwen. In het verleden heb ik wel vaak de rechtbank van Roermond bezocht voor journalistieke verslaggeving. De rechtbank was toen nog in de binnenstad gehuisvest. Daar maakte ik onder meer mee hoe een leden van de Noord-Ierse terreurgroep IRA ten onrechte ontsnapten aan een veroordeling, na de dubbele moord op de Markt in de bisschopsstad.
In Maastricht kwam ik ook vaak voor grotere rechtbankzaken, dat was nog in het gebouw waar nu het bestuur van de Universiteit Maastricht zit. En het huidige rechtbankgebouw ken ik ook vanuit de verslaggeving maar ook nog vanuit mijn jeugdjaren toen hier het ziekenhuis St. Annadal was gevestigd. Ik mocht daar toen negen dagen vertoeven vanwege een meniscusoperatie. Tegenwoordig sturen ze je na zo’n ingreep na een paar uur naar huis. De boeven vaak ook, maar dit terzijde.
Er zou bezuinigd moeten worden bij de rechtbanken in Nederland, vandaar dat er gekeken wordt of er een aantal dicht kunnen of afgeslankt kunnen worden. Creatievere oplossingen zijn er kennelijk niet. De president van de Rechtbank Limburg, mijnheer Peter Pulles, pakte het sluw aan. Hij liet een ‘extern bureau’ eens kijken naar de rekensommen van diverse scenario’s. En jawel hoor, die rekenmeesters die verder niet naar andere maatschappelijke factoren hoefden te kijken, die concludeerden dat Roermond als hoofdlocatie goedkoper zou zijn dan Maastricht als hoofdlocatie. En ook goedkoper dan het handhaven van de huidige situatie met twee rechtbanken.
Och, en natuurlijk snap ik dat Roermond in die zin centraler ligt. Maar er zijn net zo goed andere argumenten te verzinnen. Pak eens de dure verbouwing destijds van een ziekenhuis naar de huidige rechtbank in Maastricht. En pak eens, toch echt wel een serieus argument, dat de meeste advocaten in het zuiden zitten en vooral dat aan de Universiteit Maastricht toekomstige advocaten worden opgeleid. Die dan geen fatsoenlijke rechtbank meer in de stad hebben zitten. Knap lastig.
Maar daar gaat het me allemaal niet eens om. Nee, meestal krijgt zo’n extern bureau van de opdrachtgever een bepaalde boodschap mee, een richting. Die wordt niet uitgesproken, die is alleen tussen de regels, in bijzinnen hoorbaar en buiten aanwezigheid van pers, notulisten en lastpakken.
De president van de rechtbank van Limburg, beste dames en heren, woont in Gelderland. Dat zegt in deze zaak naar mijn idee alles. Roermond betekent tweemaal per dag minstens een half uur minder pendelen voor hem. Dus is zijn gezin – neem aan dat hij dat heeft – ook tevreden. En omdat hij hier niet woont, heeft hij ook geen voeling met de regio. Weet niet wat de maatschappelijke en historische impact van de rechtbank in de regio is. Na gedane zaken gaat hij gewoon lekker naar huis, zoek het maar uit in Limburg.
Het wordt tijd voor een heel ander onderzoek. Hoe functioneert de Rechtbank Limburg eigenlijk en wordt die efficiënt genoeg aangestuurd? Vooralsnog zou ik die twee vestigingen gewoon laten bestaan in de huidige vorm. Maastricht en Roermond moeten zich niet vanuit Gelderland uit elkaar laten voetballen. Want voor we het weten wordt op deze manier over een paar jaar geregeld dat we helemaal geen rechtbank meer hebben en voor alle serieuze zaken naar Eindhoven moeten gaan. Dan krijg je de Rechtbank Zuid. Een heel gevaarlijke ontwikkeling.
Jo Cortenraedt