Gemeente Leudal maakt werk van duurzaamheid
Zestien dorpskernen maar liefst telt de gemeente Leudal. Daarmee is het qua oppervlakte (165 vierkante kilometer) meteen de grootste landelijke gemeente van Limburg. En met ongeveer 36.000 inwoners is Leudal ook op dat gebied relevant in omvang. Een gemeente met veel uitdagingen maar vooral veel mogelijkheden. De kersverse burgemeester Désirée Schmalschläger zet er de schouders onder.
Het is voor haar geen wedstrijd, maar toch meldt ze met trots dat Leudal de meest duurzame gemeente van Limburg is. Dat is zeker in deze tijd wel een binnenkomer. We spreken elkaar in het gemeentehuis aan de rand van Heythuysen, het grootste dorp binnen Leudal. Met alle gewenste voorzieningen zoals de nodige winkels − van bakkers, slagers en retail tot supermarkten− gezondheidszorg, scholen en andere plekken die de leefbaarheid ten goede komen. Met 6.500 inwoners heeft Heythuysen daar ook de goede maat voor. Désirée Schmalschläger: „Maar er zijn natuurlijk ook kleinere dorpen tot vijfhonderd inwoners; dan heb je niet over alles de beschikking en moet je vaak een dorp verder gaan. Het voorzieningenniveau is in het algemeen echt wel goed hier in de gemeente, maar tegelijkertijd is het gebied kwetsbaar. Je ziet het aan de scholen, daar zijn toch samenvoegingen nodig om onderwijs te kunnen blijven bieden. Dan is het wel eens moeilijk om een keuze te maken. Niemand wil dat in zijn eigen dorp de school dichtgaat.”
Het is er vooral fijn wonen, zo benadrukt de burgemeester. „De mensen hebben hier echt nog een hechte sociale band, dat is mooi. Ze zijn gewend om veel zelf te regelen, ze hechten aan hun zelfstandigheid. Ik denk dat dit een gezond principe is. Elk dorp heeft ook nog echt een eigen ziel. Daar heeft de fusie van vier grotere gemeenten in 2007 niks aan veranderd, gelukkig maar. Realistisch zijn de mensen ook. Op een gegeven moment waren er te veel voetbalverenigingen, te weinig leden. Nou, het samengaan hebben ze zelf geregeld.”Het meest duurzaam, dat was blijven hangen. Op zich niet zo vreemd met zoveel hectaren aan buitengebied. Maar dat is het niet alleen, vertelt Schmalschläger. „Nee, we lopen ook voorop in windenergie bijvoorbeeld. Vijf turbines staan er al en vijf komen er nog bij. Het is ook de gemeente met een hoog percentage zonnepanelen. Op die grote daken van boerderijen kun je letterlijk meters maken. En we streven op termijn naar een klimaatneutrale gemeente, dat is een heel forse ambitie.”
Over boeren gesproken, de actuele problemen zoals stikstof spelen ook in Leudal. „Als gemeente heb je weinig invloed op het landelijk beleid dat sowieso nog vorm moet krijgen. Nieuwe regels voor de intensieve veeteelt, dat zullen de boeren hier ook gaan merken. We kunnen als gemeente ondersteunen door informatie te geven en bijvoorbeeld te helpen bij warme saneringen. Een voordeel kan weer zijn dat er nieuwe natuurgebieden bij komen, waar de burgers nauw bij betrokken worden. Ook die moeten onderhouden worden.”De burgemeester realiseert zich dat de druk op de boerenbedrijven om nog een goede boterham te verdienen ook andere ongewenste gevolgen kan hebben. Zoals leegstaande schuren die door criminelen voor bijvoorbeeld de hennepteelt worden gebruikt. „Ook hier hebben we meer politie nodig, maar dat is niet het enige. Vanuit de gemeente organiseren we voorlichtingsavonden, zodat omwonenden weten waar ze op moeten letten. Je moet de mensen bewust maken van mogelijke risico’s. Want het tegengaan van ondermijning van de samenleving zie ik als een van de grootste taken van de gemeente.”
Het groene landschap van Leudal is uitnodigend voor toeristen, vooral voor families en natuurliefhebbers. Fietsers, wandelaars, waterliefhebbers, ze kunnen er hun hart ophalen. Met vakantieparken en campings zoals de landelijk bekende De Leistert weten de vakantievierders de weg naar deze Midden-Limburgse gemeente goed te vinden. „We jagen het toerisme aan omdat dit goed is voor de economie en de lokale middenstand. Maar we letten wel op een goede balans. Gezien de ruimte die we hebben, staat die nog niet onder druk. Ook bij ons zie je ontwikkeling naar meer streekproducten, die meer bezoekers lokken. En we zijn de gemeente met de meeste molens. Nog los van de windturbines hebben we maar liefst twaalf molens, waarvan een merendeel ook nog echt in gebruik is en een toeristische trekpleister vormt. Dus er is hier aardig wat te zien.”
De kwaliteit van leven, daar wil burgemeester Schmalschläger zich vooral op richten. „Van oudsher is er hier veel cultuur vanuit het verenigingsleven. Niet alleen schutterijen, harmonieën en carnavalsverenigingen, maar bijvoorbeeld ook amateurverenigingen. Wij zijn met de nieuwe cultuurnota bezig om meer ruimte te scheppen voor eigentijdse cultuur die ook jongeren aanspreekt, want ook voor hen moet het hier aantrekkelijk blijven.”En Leudal wil meer de poorten openzetten naar de aangrenzende gemeenten. „Qua afstand liggen wij al gunstig tussen Roermond en Eindhoven. Maar ik denk dat we nog meer kunnen samenwerken met gemeenten in Midden- en Noord-Limburg en dan vooral op concrete vlakken. We zijn daar volop mee bezig.”Zij zelf is naarstig op zoek naar een goede woongelegenheid. Het reizen vanuit Zuid-Limburg is te doen, maar voor de lange termijn geen optie. „Als burgemeester wil ik graag midden in de gemeente tussen de mensen wonen, dan krijg je het meeste mee.”
Dit artikel is verschenen in Chapeau Magazine #139 (maart 2020). Door de verlate plaatsing als gevolg van de ontwikkelingen rondom COVID-19 is het mogelijk dat de informatie niet volledig up to date is.
