Eijsden-Margraten brengt Cittaslow in de praktijk
Het is al de hele maand ‘Beleef Cittaslow’ in de gemeente Eijsden-Margraten. Wat begon als een speciaal weekend is uitgegroeid tot ruim vier weken, met meer dan honderd activiteiten. Ook buiten de maand oktober worden de principes van onder meer milieubewustzijn toegepast. Zoals bijvoorbeeld bij de restaurants van Kasteel Oost.

Bij Cittaslow denk je in de eerste plaats aan het genieten van natuurlijke producten uit de eigen regio. En inderdaad, in die beleefmaand zitten die er zeker bij. Maar er is zoveel meer. Dat gaat van speciale wandelingen en fietstochten (zoals het sociale project Fietsmaatjes) tot het bezoeken van historisch erfgoed.
Cittaslow is het hele jaar door goed merkbaar in Eijsden-Margraten, maar oktober is een soort van actiemaand. De term is een afgeleide van de slowfood-beweging in Italië, als tegenhanger van alle fastfood die de wereld overspoelt. De gedachte hierbij is om juist producten, liefst biologisch, uit de eigen regio te gebruiken. Dat is veel duurzamer vanwege minder transport en het ondersteunt lokale producenten.
Namens het gemeentebestuur trekt wethouder Gerry Jacobs de kar. Hij geeft aan wat Cittaslow inmiddels allemaal inhoudt. „Het gaat tegenwoordig om een bepaalde manier van leven. In onze gemeente leggen wij de nadruk op natuurlijke waarden, op het prachtige landschap, kleinschalige bedrijven en initiatieven. Een gemeente waar het echt aangenaam is om te wonen, zonder te veel stress en drukte. In dat kader streven wij ook niet naar zo veel mogelijk toerisme, maar naar kwalitatief toerisme, met respect voor de omgeving en de bewoners. Daar past bijvoorbeeld geen grootschalig vakantiepark bij. Het gaat hier nog om de menselijke maat, dat vinden we heel belangrijk.”
In de oktobermaand met het programma beleefcittaslow.nl trekt Eijsden-Margraten op met de twee andere ‘lijn-50-gemeenten’ Gulpen-Wittem en Vaals, die ook het keurmerk Cittaslow hebben verworven.

In Eijsden-Margraten vormen de uitgangspunten van Cittaslow een belangrijk element in de politieke koers. „We kunnen niet alles naar onze hand zetten, maar we nemen wel initiatieven voor bijvoorbeeld de landbouwtransitie”, vervolgt Jacobs. „Landelijk is de wens om industriële landbouw af te bouwen. In dat kader hebben we een Landschapsfonds opgericht waarmee we bijvoorbeeld graften, hagen en poelen kunnen herstellen en landbouwgrond in kleinere percelen kunnen herverdelen. Dat is goed voor de biodiversiteit. Als een boer met een grootschalig bedrijf stopt, dan gaan we kijken wat we kunnen doen om de landerijen meer in lijn te brengen met de landschappelijke waarden. Sinds kort hebben we daar een specialist voor aangetrokken.”
Om de inwoners van de gemeente zoveel mogelijk te betrekken bij de filosofie van Cittaslow, zijn er speciale ambassadeurs benoemd, zoals Landgoed Heerdeberg, kazerij Verschuren, boomkwekerij Rob Frijnts, wijndomein Heerenhuys d’r Pley, slagerij Nuijts, slagerij Kusters, kruidenteler Puur Aroma, restaurant Vanille, Breuster Brouwers, Puur Vandewall en nog vele anderen. De laatste staat bekend om zijn artisanale appelstroop, waarvoor de vruchten nog veelal van hoogstambomen komen.
Het initiatief van de Maastrichtse ondernemers Michel en Leon Maes om Kasteel Oost (in Oost-Maarland) te restaureren, past helemaal in de Cittaslow-gedachte bij de gemeente. Het kasteel met de eerste bouwsels in de dertiende eeuw raakte de laatste decennia stilaan in verval. Michel Maes kocht het markante bouwwerk, ging er eerst een aantal jaren zelf wonen en kwam toen op het idee om er een hotel en restaurant van te maken. Hij besefte vanaf het begin dat er grote investeringen nodig waren om te voldoen aan de hedendaagse eisen en wensen.

„Vanaf het begin is het mijn bedoeling geweest om hier een bedrijf te starten volgens de principes van Cittaslow. Dat staat ook met zoveel woorden in de vergunning van de gemeente. Het is niet zo vreemd dat ik me hiertoe voel aangetrokken, want mijn hele leven al ben ik bezig met het zelf maken van kaas, jam, wijn, stroop en andere producten. Het is altijd een hobby geweest, maar nu na vijftig jaar krijgt deze hobby ook een zakelijke plek en kan ik erin investeren. Het herstel van historisch erfgoed zoals dit kasteel hoort daarbij. Ik kan ervan genieten hoe dit bouwwerk met zoveel geschiedenis elke dag mooier wordt.”
De gebroeders Maes hopen dat eind 2024 de bouwwerkzaamheden worden afgerond en dat het kasteel en de tegenover gelegen boerderij samen met de uitbouw één horecabedrijf gaan vormen met een hotelfunctie (honderd kamers) en twee restaurants, waarin gebruik zal worden gemaakt van de geplande tuinen met eigen biologisch geteelde gewassen. „De uitgangspunten van Cittaslow spreken me aan zoals het gebruik van duurzame producten, biodiversiteit, een hechte sociale gemeenschap en historisch erfgoed. We liggen in een fantastisch natuurgebied aan de Maas, dus alle ingrediënten zijn aanwezig om dit te bereiken. We gaan ervan uit dat de directeur die hier straks de dagelijkse leiding krijgt deze principes omarmt. En we hopen dat zich veel enthousiaste mensen aanmelden om hier te komen werken en op deze manier er samen iets moois van te maken.”
Dat het Michel en Leon Maes menens is, blijkt uit het feit dat zij Jacob Jan Boerma aan zich hebben weten te binden om het gastronomisch concept op Kasteel Oost te gaan ontwikkelen. Deze bekende driesterren-chef, die betrokken is bij een aantal toprestaurants in binnen- en buitenland, grijpt die kans graag aan. „Ik geloof in de ambities die Michel Maes heeft en het past ook in het tijdsbeeld dat we gaan naar een meer duurzame keuken. Dat moet je wel kunnen verantwoorden, want dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Zuid-Limburg heeft gelukkig op het gebied van regionale en lokale producten veel te bieden, en daar willen we zeker gebruik van gaan maken. De ligging van het kasteel is ideaal en met de plannen voor eigen biologische tuinen, eigen fruit en vruchten en misschien ook nog kleinvee kom je aardig in de buurt van Cittaslow. De regio Maastricht is zich sowieso sterk aan het ontwikkelen op culinair vlak. Daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen.”

