Cultuurbarbaren, blijf van de literatuur af
Na de boeken van Roald Dahl en Ian Fleming (James Bond) moeten nu ook de werken van de beroemde Britse schrijfster Agatha Christie (1890-1976) eraan geloven. Ze zijn gevallen in de handen van zogeheten sensitivity readers. Daarmee worden redacteuren bedoeld die het taalgebruik namens de uitgever beoordelen op uitspraken, bewoordingen en typeringen die als kwetsend kunnen worden ervaren.
Christie is een van bestverkochte auteurs aller tijden. Haar werk is in ruim honderd talen verkrijgbaar. Er zijn ruim 3 miljard exemplaren van haar boeken verkocht, waarvan 20 miljoen in Nederland, zo meldde de NOS deze week. Zo schreef ze 80 detectives met onder meer de door haar beroemd geworden speurders Hercule Poirot of Miss Marple. Heel wat van haar boeken werden met succes verfilmd zoals Death on the Nile en Murder on the Orient Expres.
Dat je zelfs niet meer mag constateren dat iemand prachtige witte tanden heeft, het is verbijsterend. Dus ook niet meer praten of schrijven over ‘mooie ogen?
De betreffende redacteuren die de rol van moraalridder op zich hebben genomen, hebben inmiddels een boel passages uit de boeken geschrapt, onder meer verwijzingen naar etniciteit, zoals zwart, Joods of zigeuner. Ook een term als ‘oosters’ is eruit. Een begrip als ‘inheemsen’ (natives) is nu veranderd in ‘plaatselijke inwoners’ (locals). Een vrouwelijk bovenlichaam wordt niet langer omschreven als “van zwart marmer” en een rechter heeft niet langer een “Indiaas temperament”. En Miss Marple verbaast zich in A Caribbean Mystery niet langer over “zulke prachtige witte tanden”, die een hotelmedewerker volgens haar heeft.
In mijn ogen heeft dit soort censuur niks met de strijd tegen racisme te maken en is het vooral een ziekelijk uitvloeisel van de woke-beweging, die op zoveel slakken zout legt dat er straks geen slakken meer over zijn. Op menige universiteit in Amerika en in West-Europa hebben ze al veel leerkrachten het leven zuur gemaakt, evenals medestudenten die zich niet voldoende plooien naar hun eenzijdige visie.
Dat bovenlichaam van ‘zwart marmer’ vind ik vooral heel beeldend en zeker niet discriminerend. En wat is er mis met ‘oosters’? Je kunt het hebben over ‘de oosterse keuken’, de ‘oosterse cultuur’. Dat is een informatieve aanduiding, daar kun je als lezer iets mee.
Dat je zelfs niet meer mag constateren dat iemand prachtige witte tanden heeft, het is verbijsterend. Dus ook niet meer praten of schrijven over ‘mooie ogen’, een ‘zachte warme stem’, een ‘atletisch figuur’? Is dit alles discriminerend?
Ik vrees dat de uitgeverij hun lot in de hand van een stelletje cultuurbarbaren hebben gelegd die niet in staat zijn om bepaalde literatuur in een tijdsbeeld te zien. En die dictatoriaal willen opleggen wat wij wel en niet mogen lezen. In dictatoriale landen zoals China en Rusland is dat gebruikelijk, daar maakt de overheid wel uit wat goed voor je is en vooral wat je niet onder ogen mag krijgen. Maar wij hebben het toch altijd over ‘het vrije westen’. Daar blijft op deze manier niet meer zoveel van over.
Ik ben benieuwd welke boeken in Nederland spoedig aan de beurt zullen komen om gestript te worden door dit soort nieuwe dominees. Ik vrees dat van iemand als Jan Wolkers dan niks meer in de rekken blijft liggen. Die heeft de vrouwelijke borsten in alle toonaarden beschreven. In de jaren zeventig heette dat nog modern en bevrijdend, maar hoe lang nog?
Ik heb zelf nog de hele autobiografie van Casanova in de boekenkast liggen. Die beschrijft vrouwen mijns inziens heel poëtisch als hij het heeft over ‘haar weelderige witte boezem’, zonder te vervallen in platte taal. Maar ik vrees toch dat ik die boeken maar langzaam moet gaan ingraven, voordat de moraalridders te paard voorbijkomen. Dan gaan ze waarschijnlijk de brandstapel op. Woke is verworden tot een nieuwe religie, nog dwingender en intoleranter.
