Hoe (on)veilig zijn assistentiesystemen?

Sinds begin juli worden alle nieuwe auto’s in Europa uitgerust met bijkomende ADAS (Advanced Driver Assistance Systems). Die moeten de verkeersveiligheid verhogen. Maar doen ze dat ook? Wat zeker is, is dat sommige van die rijhulpsystemen ergernis en stress veroorzaken bij de bestuurders, wat niet bijdraagt aan de verkeersveiligheid.

Gelet op het tempo waarop dat wij overschakelen van thermische naar elektrische motoren zal autonoom rijden nog minstens tien à vijftien jaar een vrome wens blijven en menselijke fouten verkeersslachtoffers blijven eisen. In afwachting zorgen zogenaamde ADAS (Advanced Driver Assistance Systems) ervoor dat het aantal verkeersongevallen fors is gedaald.

Niemand is perfect

Het slechte nieuws is dat bestuurders vaak niet weten met welke assistentiesystemen hun voertuig is uitgerust en hoe die werken. Volgens onderzoek van het Belgisch onderzoeksinstituut voor verkeersveiligheid VIAS geldt dat ook voor systemen die al vele jaren standaard zijn, zoals ABS en ESC. Mannen lijken over het algemeen iets meer vertrouwd met ADAS dan vrouwen.

ADAS worden opgedeeld in actieve en passieve systemen. Die laatste detecteren risico’s en waarschuwen bestuurders via visuele of geluidssignalen. Die piepen echter zodanig onaangenaam, dat zij ergernis en stress opwekken bij de bestuurders en daardoor hun aandacht afleiden.

Geen mirakeloplossing

Actieve systemen, het woord zegt het zelf, grijpen actief in en corrigeren bijna automatisch menselijke fouten. Aangenomen wordt dat aanwezigheid van ADAS het aantal ongevallen in specifieke situaties tot 40 procent kan doen dalen, met een afname van 37 procent van de verwondingen en 29 procent van de overlijdens. Waarbij de kanttekening moet worden geplaatst dat de efficiëntie van ADAS afhangt van de manier waarop autobestuurders omgaan met verkeersveiligheid. ADAS kan bepaalde aspecten van menselijke verkeersgedrag corrigeren, maar is geen mirakeloplossing voor slecht of ongewenst verkeersgedrag.

Het risico bestaat dat bestuurders een te groot vertrouwen stellen in ADAS, hun werking niet goed inschatten en/of verkeerd reageren wanneer het systeem in gebreke blijft. Dat komt zelden voor, maar helemaal perfect werken de systemen niet. Zo zijn geavanceerde noodremsystemen soms niet afgesteld op vertragende of stilstaande fietsers en daalt hun accuraatheid bij hevige regenval en fel laag zonlicht.

Harmonieus

Dezelfde tekortkoming manifesteert zich bij systemen die de snelheid aanpassen. Die reageren in een bochtige omgeving soms op een signaal op de andere rijstrook of parallelweg. De efficiëntie van ADAS hangt vaak ook samen met de weginfrastructuur en wegmarkeringen: hoe harmonieuzer en rigoureuzer die zijn, des te beter.

Veder is gebleken dat veel bestuurders de controle over het voertuig liever niet overlaten aan een rijhulpsysteem. Die mentale drempel wordt groter wanneer hij of zij minder vertrouwd is met het systeem.

Kan de overheid daar geen mouw aan passen, bijvoorbeeld door kandidaat-bestuurders tijdens de verplichte opleiding voor het verkrijgen van een rijbewijs ook vertrouwd te maken met de werking van ADAS? Verkeersexperts denken van niet. Volgens hen is het voor leerling-bestuurders al een hele uitdaging de meest elementaire rijvaardigheden onder de knie te krijgen en terzelfdertijd vertrouwd te raken met de verkeersvoorschriften. Zij pleiten daarom voor een aanvullende rijopleiding, als aanvulling op de verplichte rijopleiding.

Andere mindset

Sommige ondernemingen en overheidsinstanties organiseren dit soort rijvaardigheidscursussen al voor werknemers die met een leasewagen van het bedrijf of een dienstwagen rijden. In het kader van een leaseovereenkomst verhoogt de kostprijs van een rijvaardigheidscursus de maandelijkse premie met hooguit een paar euro.

Ervaring leert dat bestuurders die zo’n cursus hebben gevolgd met een andere mindset achter het stuur zitten. Veilig autorijden moet je leren! Dat begint met het ontdekken van je eigen beperkingen en onvermogen om met noodsituaties om te gaan én met kennis te maken en ervaring op te doen met de vele rijhulpsystemen waarmee de nieuwe generaties auto’s zijn uitgerust. Die verminderen het aantal verkeersongevallen – en daarmee het aantal slachtoffers – fors, maar geven soms een vals gevoel van veiligheid aan onervaren bestuurders.